Ervaring leeft

Deze website biedt mij de mogelijkheid om studies en ervaringen te publiceren die ik de afgelopen decennia heb verzameld: Ervaringen in vrije kerken, theologische trainingen, landelijke kerken, huiskerken, in talloze bijbelgroepen, op conferenties, in forums en als weerslag van vele gesprekken. Met sommige problemen heb ik meer te maken gehad dan met andere. Dit is te zien in de selectie van artikelen op deze pagina.

Het gaat bijna altijd over fundamentele zaken. Niet zelden zijn dit theologisch explosieve onderwerpen, omdat er al 2000 jaar lang controversieel over wordt gediscussieerd. En dat is goed, want we kunnen alleen waardevolle inzichten krijgen door onze eigen reflectie.

In deze laatste decennia moest ik mijn bijbels begrip steeds weer corrigeren. Soms waren het diepgaande persoonlijke ervaringen die me dwongen om opnieuw na te denken over wat ik eerder had geloofd. Soms was het een diepgaand onderzoek naar vragen die mijn brandende belangstelling hadden. Soms was het commentaar van andere reizigers op de geloofsreis dat me aanmoedigde om mijn horizon te verbreden. In veel gevallen was het echter pas in gesprek met anderen dat het levendige debat, het afwegen van tekst en interpretatie, van toepassing en vooruitzicht, naar voren kwam. Het resultaat hiervan is – denk ik – een betere differentiatie in begrip en een grotere onafhankelijkheid van meningen – inclusief die van mijzelf.

De uitlijning

Af en toe wordt mij gevraagd waar ik voor sta. Aan de ene kant ben ik een beetje verbaasd, omdat ik regelmatig en gedetailleerd schrijf over een breed scala aan onderwerpen. Als men enigszins thuis is in de verschillende visies, dan is het gemakkelijk om de richting te herkennen. Aan de andere kant moet ik ook toegeven dat het nuttig kan zijn om een paar hoekstenen vast te stellen. Maar dat het niet zo eenvoudig is om ze te classificeren en dat veel anderen zich in dezelfde situatie bevinden, heb ik hierboven laten zien aan de hand van mijn eigen ervaringskringen. Het begrip van het leven en God is niet lineair, noch statisch, en het is zeker niet volledig te begrijpen – niet voor mij en niet voor iemand anders.

Levend geloof is precies dat: Levend. Daarom werkt het niet om iemand ergens toe te dwingen, bijvoorbeeld tot een bepaalde theologie of een bepaalde kerkelijke gezindte. Op alle plaatsen waar ik ben geweest, ben ik levend geloof tegengekomen en mensen die openstaan voor reflectie en voor een verkwikkende gemeenschap. Mensen die weten dat ze door God geroepen en geliefd zijn. Ze leven naar waartoe ze geroepen zijn in Christus Jezus. Er kan niets groters gebeuren. Zie ook de artikelen “Gekend worden door God” en “Conformiteit in de kerk”.

Ik beschouw mezelf nu als “post-evangelisch” en “postconfessioneel”. Instellingen zijn veel minder belangrijk dan feitelijke gemeenschap en er zijn steeds meer christenen die niet langer bij een instelling horen of willen horen. Er ontstaan nieuwe vormen van gemeenschap en congregaties waarin het doorleefde geloof centraal staat. Ik denk dat dit beter kan worden gerechtvaardigd vanuit de Bijbel. Daarnaast verlaten velen de bestaande structuren omdat ze het gevoel hebben dat de prediking machteloos en dogmatisch is en er geen antwoorden worden gegeven op brandende vragen. Post-evangelicalen gebruiken daarom soms het idee van een “Evangelical, versie 2.0”. Dit suggereert dat men zich op een reflectieve manier wil bezighouden met de Bijbel, met de gemeenschap en met het eigen geloof, terwijl dit in de ervaring van velen in bestaande gemeenschappen (zowel kerken als vrije kerken) vaak niet gecultiveerd wordt. De bevordering van een leercultuur als nieuw aandachtspunt moet hier specifiek worden vermeld.

De Bijbel begrijpen

De Bijbel is Gods Woord, namelijk doordrongen van Gods Geest (Gr. theopneustos, 2Tim 3,16-17). Het omvat ook menselijk woord (bijv. Handelingen 17:28) en menselijke tradities. Bovendien staan er dingen in die in bepaalde tijden geldig waren, maar daarna niet meer (bijv. Gen 9:3 in tegenstelling tot de voorgaande hoofdstukken).

Naar mijn mening is Gods Woord fundamenteel waar, maar bepaalt alleen de context de reikwijdte van de uitspraak. In het algemeen worden we aangespoord om “het woord der waarheid recht te snijden” (2Tim 2:15). Paulus legt deze uitspraak in de context uit, zodat een bijbelse waarheid niet aan een valse tijd kan worden toegewezen, zoals Hymenaeus en Filetus deden toen ze beweerden dat “de opstanding al heeft plaatsgevonden” (2Tim 2:17-18).

Wat in sommige kringen ongedifferentieerd als “bijbels” of “on-bijbels” wordt gedefinieerd, verdient altijd een nadere beschouwing. Omdat niet alles in de Bijbel van toepassing is op onze huidige situatie. Hoewel ik altijd persoonlijk voordeel kan halen uit de hele Bijbel en ik ervan kan leren over God en de wereld, spreekt niet elk Bijbelvers direct over mij. De korte versie is: alles is voor mij, maar niet alles spreekt over mij.

Alles is voor mij, maar niet alles spreekt over mij.

Ik heb het meest geleerd van een dispensationalistische kijk op de Bijbel, waarvan de kern het volgende is: God is altijd dezelfde, maar Hij handelt niet in alle tijden hetzelfde. De Bijbel spreekt over een zich ontwikkelend verhaal en elke uitspraak heeft zijn eigen plaats op deze tijdlijn en binnen de openbaring die plaatsvindt. Op deze manier kunnen veel tegenstrijdigheden in de Bijbel begrijpelijk worden verklaard in hun eigen context. Dispensationalisme komt in vele vormen voor, die ik niet altijd onderschrijf. Zelfs als het basisidee goed is, hoef je niet blindelings alle conclusies te accepteren. Differentiatie en onderzoek zijn ook hier nodig – zoals bij elke theologie en elk onderwijs.

Bijbels onderwijs is per definitie beperkt. Het eigen of gemeenschappelijke begrip van de Bijbel blijft fragmentarisch. Bijbels onderwijs is nuttig, net zoals een kaart nuttig is als je die tijdens een wandeling raadpleegt. De kaart is echter nooit het land. Zie het artikel “Kaarten”.

Begrip bij de gemeenschap

In mijn zoektocht naar bijbelse exegese en antwoorden op persoonlijke vragen heb ik veel interpretaties vergeleken. Wat betreft een samenhangend en concreet begrip van de Bijbel vond ik zelden sluitende antwoorden in slechts één richting. De een herkent dit, de ander dat. Degene die de tekst het beste uitlegt in de context heeft mijn volledige aandacht.

Het begrip van Israël en de gemeente is het centrale punt van zelfbegrip in veel theologieën. Het is de moeite waard om de aannames en conclusies van verschillende benaderingen te vergelijken. De vanzelfsprekendheid waarmee sommige tradities het Oude Testament aan Israël toeschrijven en het Nieuwe Testament volledig voor de kerk van vandaag reserveren, leidt onvermijdelijk tot conflicten met de bijbelse tekst. Het is dus gebruikelijk om te denken dat de evangeliën over de kerk spreken, hoewel tegelijkertijd wordt aangenomen dat de kerk van alle volken pas in de Handelingen van de Apostelen is ontstaan. Dit is een geleefde discrepantie die onvermijdelijk verwarring schept. Als er een verwachting voor Israël is, waar wordt die dan genoemd in het Nieuwe Testament? En als er een roeping voor de naties is die plaatsvindt zonder bemiddeling van Israël, waar lezen we daar dan precies over in het Nieuwe Testament?

Hoewel proselieten in de eerste hoofdstukken van Handelingen herhaaldelijk in de kerk van Jeruzalem worden opgenomen, veranderde er niet veel voor de naties totdat Paulus als 13e apostel werd geroepen. Terwijl de 12 apostelen zich uitsluitend richtten tot Joden en proselieten (voor zover we het getuigenis in de Bijbel kunnen lezen), wordt Paulus geroepen als apostel voor de volken (Rom 11:13). De huidige kerk uit alle volken is gesticht door Paulus, terwijl de kerk in Jeruzalem (met de 12 apostelen) de voorhoede is voor het vernieuwde Israël (Jer 31:31). Beide kerken zijn door God geroepen. Beide kerken zijn gebouwd op het getuigenis van Christus (zie ook Gal 2:7-9). Beide gemeenschappen hebben hun eigen taak in de toekomst. De ene taak betreft Israëls toekomst en die van de volken op aarde (een priesterlijke natie, 1Pet 2,9), de andere betreft de kerk uit alle volken, met een taak te midden van hen die boven de hemel zijn (Ef 2,6-7).

Dan zijn er details om over te praten. Meer gedachten kun je lezen in dit artikel: “Jezus en Paulus – zeggen ze hetzelfde?”.

God begrijpen

Hier citeer ik Paulus die schreef:

“Want hoewel er zogenaamde goden zijn (in de hemel of op aarde, net zoals er vele goden en vele heren zijn), toch is voor ons slechts één God, de Vader, van wie het Al is (en naar Hem zijn wij gekeerd), en slechts één Heer, Jezus Christus, door wie het universum is geworden (en wij door Hem). Maar dit besef is niet bij iedereen aanwezig.”
1Cor 8,5-7

Een Drie-eenheid komt nergens in de Bijbel voor en moet er met veel onzekerheid in geïnterpreteerd worden. Die spanning is niet nodig, want de Bijbel laat er geen twijfel over bestaan dat er maar één God is, en dat is de Vader. Zie ook dit artikel getiteld “Gekeerd naar God”, over de openingsverzen in de brief van Johannes, en de artikelen “God zij dank” en “Waarom Jezus?

Ook hier kan de tekst zijn betekenis alleen ontvouwen in de context. Dogma’s zijn interessant omdat ze een goede afspiegeling zijn van het begrip op een bepaald moment. Dogma’s mogen echter nooit verward worden met de Schrift zelf.

Het doel van deze website

Er zou hier meer kunnen worden gezegd over andere kwesties. Maar ik nodig iedereen uit om de Schrift voor zichzelf te lezen en eenvoudigweg met anderen te delen. Allerlei geloofsbelijdenissen hebben steeds weer geprobeerd om de hoekstenen opnieuw te definiëren. In de loop der tijd zijn de geloofsbelijdenissen uitgebreider geworden en hebben ze altijd meer interpretaties geïntegreerd. De poging om levend geloof te codificeren is een menselijke inspanning. Paulus was echter in staat om de basis van het evangelie in een paar verzen samen te vatten (1Cor 15:1-4 en 1Cor 15:11).

Hoewel ik veel belang hecht aan een gedegen bijbelse rechtvaardiging van mijn opvattingen, is dit geen einddoel. Het is slechts een middel om een doel te bereiken. Levend geloof wordt alleen gedefinieerd door Christus die volledig in onze harten woont door geloof. Paulus voegt eraan toe dat we, geworteld en gegrond in de liefde, gesterkt worden,

“om met alle heiligen te bevatten wat de breedte en lengte en diepte en hoogte is (om ook de liefde van de Christus te kennen die alle kennis te boven gaat), opdat gij vervolmaakt wordt tot de volkomenheid Gods.”
Ef 3:14-19

Deze website is bedoeld om iets van de rijkdom over te brengen waarvoor ik zelf jarenlang heb geworsteld. In de artikelen ga ik in op de onderwerpen en vragen die ik steeds weer ben tegengekomen en nog steeds hoor tijdens Bijbelstudies en in gesprekken. Mijn houding is in de loop der jaren ook veranderd. Vandaag weet ik dat het geen zin heeft om niet over belangrijke zaken te praten. Dit heeft te maken met gezonde groei, zoals Paulus beschrijft:

“Maar als we waarachtig zijn, moeten we alles laten groeien in liefde, naar Hem die het hoofd is, Christus.”
Ef 4:15-16