Eeuwigheid” is als het ware het hoogtepunt van de concepten van tijd. Van alles wat goddelijk is wordt gezegd dat het eeuwig is en alles wat eeuwig is zou een goddelijke oorsprong hebben. Zo wordt het vaak begrepen. Dit geldt vooral voor theologische toepassingen. De eeuwigheid is het zegel van goedkeuring dat op het “juiste” geloof wordt geplaatst, of de ultieme bedreiging als het tot een oordeel zou komen. “Eeuwigheid” werd een sleutelbegrip in veel overtuigingen. Is deze interpretatie correct? In deze korte serie willen we daar wat dieper op ingaan.
De gedachte aan een eindeloze duur was vreemd aan de Hebreeën en elke verwijzing naar een zeer lange tijd was niet kwantitatief bedoeld, maar meestal kwalitatief of situationeel – ook in de zin van een profetisch vooruitzicht. De definitie van “eeuwigheid” als “eindeloze duur” is een kwantificering van dit concept. Het werd waarschijnlijk voor het eerst op deze manier geformuleerd door Tertullianus en verheven tot kerkleer, vooral om meer gewicht te geven aan de dreigingen van de hel (Petry/Thomson,“Wie sich die Ewigkeit einschlich“).
Een “eindeloze eeuwigheid” is geen bijbels feit, maar een eisegese – een betekenis die in de Bijbel is gestopt. Het vertroebelt ongelooflijk ons zicht op Gods aard en werk.
De dogma’s die ons begrip van het geloof vormen
Het concept “eeuwigheid” is een pijler van veel theologische benaderingen en vormend voor veel ideeën die christenen hebben over God, het hiernamaals en andere dingen. De betekenis die aan deze term gegeven wordt, geeft vorm aan alles waar het woord mee verbonden is – God, leven, redding, verlorenheid, hemel, hel.
“Eeuwig” wordt zoiets als een potentiëring van betekenis. Alles krijgt meer gewicht als het “voor altijd” is. Hieruit kunnen we opmaken dat de term “eeuwigheid” dogmatisch geladen is. Je hiervan bewust zijn is een eerste stap naar verheldering.
Alles wat dogmatisch geladen is, is delicaat. Het is lastig praten met mensen die daar veel waarde aan hechten. De “eindeloosheid van de eeuwigheid” is zo’n dogmatisch geladen begrip. Dit begrip van eeuwigheid mag in veel kringen niet aan het wankelen worden gebracht. Als men dit doet, dan “verliest” de gelovige zijn “eeuwige” leven, en dan verschijnt de “eeuwige” straf plotseling in een ander licht. Je bent gelukkig omdat je op een nieuwe manier over dingen kunt nadenken. Wat men intuïtief betwijfelde, kan concreet worden onderzocht. De andere sluit zich echter af omdat je merkt dat oude vertrouwde beelden beginnen te wankelen.
Het beeld van een eindeloze eeuwigheid kan angst oproepen. Maar dat is slechts één kant. Degenen die de eindeloosheid verwijderen, spelen als het ware met hun eigen “eeuwige leven”. Toegegeven, zo’n gevolgtrekking is kort door de bocht, maar zo hoor ik het regelmatig. Daarom zijn dit soort reacties echt en willen ze serieus genomen worden. De andere kant is dat de Bijbel je aan het denken mag zetten. Het woord “eeuwigheid” gaat over veel meer dan wordt uitgedrukt door “eindeloosheid”. God spreekt en ik wil goed luisteren. Dit kan een heel positieve geloofshouding zijn. Ik wil actief leren begrijpen waar dit allemaal over gaat. Ik ben niet gebonden aan een begrip dat vaak maar heel menselijk is, maar ik ben verbonden met Hem die boven alles staat.
Het kan bevrijdend zijn om te leren wat de Bijbel eigenlijk zegt (en niet zegt) over dit onderwerp. Het kan bevrijdend zijn om uit de bekrompenheid van interpretatie te stappen in de uitgestrektheid van Gods beloften en Gods Woord. De Bijbel toont geen dogmatische opbouw, maar leidt naar relatie.
Als we de Bijbel bestuderen, horen we over Gods wegen en Gods werk. We kunnen in verwondering naar deze openbaring luisteren en ons in Zijn (Gods) gedachten laten leiden. We kunnen vertrouwen krijgen door Zijn doelen voor ons te laten komen. Dan zullen we ook kunnen herkennen dat er bij nader inzien niets van ons is afgenomen, maar veel nieuws is gegeven: We kijken naar de eeuwigheid, waarvoor geen woord in de Bijbel staat.
