Hoe eindigt het verhaal?

Bereikt God het doel met Zijn schepping en alle mensen, of liever niet? Dit zijn vragen over recente gebeurtenissen. Verschillende visies geven vorm aan de discussie. Dit zijn de belangrijkste standpunten:

• De allesverzoening (Allaussöhnung),
• de leer van hemel en hel en
• de leer van de vernietiging van alle ongelovigen
  (een variant op de leer van hemel en hel).

Deze drie “hoofdtypen”, als je ze zo wilt beschrijven, proberen de verschillende uitspraken van de Bijbel over het doel en werk van God te begrijpen. Ze verschijnen in een algemeen begrip en men komt tot eigen conclusies op basis van de overwegingen. Hieronder volgt een samenvatting van belangrijke uitspraken per onderwijsrichting.

Alle verzoening/Alle verzoening

God zal alle mensen redden(1Tim 4:9-11), rechtvaardigen(Rom 5:18), levend maken(1Cor 15:22). God, die vrede sticht door het bloed van het kruis, zal het universum met zichzelf verzoenen(Kol 1:20) wanneer Christus het universum in alle dingen voltooit(Ef 1:23).

Alles in de hemel en op aarde zal in Christus worden samengevat(Ef 1:10). Dan zal elke knie zich buigen in de naam van Jezus, de hemelse, de aardse en de onderaardse, en elke tong zal hulde brengen: Heer is Jezus Christus, tot eer van God de Vader(Fil 2:9-11). Zo zal Christus regeren tot de voleinding van de levendmaking, wanneer Hij het koningschap aan Zijn God en Vader zal geven, opdat God alles in allen zal zijn(1Cor 15:24-28).

De dood zal als laatste vijand worden weggenomen(1Cor 15,26), waarna het leven en de onvergankelijkheid aan het licht zullen komen(2Tim 1,10). Hij omvat allen in weerbarstigheid, zodat Hij Zich over allen kan ontfermen(Rom 11:32). Alles is van Hem, door Hem en tot Hem(Rom 11:36), wat ook geldt voor Gods oordelen(Rom 11:33-35).

Hints van de Alverzoening zijn het duidelijkst in de brieven van Paulus, maar niet alleen daar. Ook in het Oude Testament zijn er veel verwijzingen, zoals “Want de Heer benauwt niet eeuwig, maar als Hij benauwd heeft, heeft Hij ontferming naar de overvloed van Zijn barmhartigheden. Want niet van harte vernedert en verdrukt Hij de mensenkinderen”(Cl 3:31-33).

Degenen die in de totale verzoening geloven doen dat niet omdat ze een conflict zien tussen Gods liefde en rechtvaardigheid. Hij blokkeert ook niet simpelweg de rechtvaardigheid van God. Het punt is veeleer dat Gods gerechtigheid in Christus is vervuld(Rom 1:16-17 Rom 3:21) en daardoor kan Gods handelen in liefde, genezing en verlossing plaatsvinden. Niet God is afhankelijk van de mens, maar de mens is en blijft afhankelijk van God, die spreekt over oordeel en genade en op een dag alles in allen zal zijn(1Cor 15,28).

Interpretatief samengevat:
God heeft een duidelijk gedefinieerd doel en bereikt Zijn doel door Christus(Christocentrisch).

Hemel en hel

De mens moet tijdens zijn leven beslissen waar hij de eeuwigheid wil doorbrengen. Of hij gelooft (en gaat naar de hemel) of hij gelooft niet (en eindigt in de hel). Het is een dualistische uitkomst van de wereldgeschiedenis, waarin God een aanbod tot verlossing doet, maar de mens beslist of hij dit aanbod al dan niet aanvaardt. God is gebonden door deze beslissing.

God wil wel dat alle mensen gered worden(1Tim 2,4), maar als mensen de liefde van de waarheid voor hun redding niet accepteren, zullen ze verloren gaan(2Thess 2,10). Alleen zij die geloven zullen niet verloren gaan, maar eeuwig leven hebben(Johannes 3:16). Wie niet gelooft, is al veroordeeld omdat hij niet heeft geloofd in de naam van de eniggeboren Zoon van God(Johannes 3:18).

Zo is het de mens eenmaal gegeven te sterven en daarna het oordeel(Heb 9:27). Wie daarom niet gelooft, blijft achter met een angstige verwachting van het oordeel en de vurigheid van een vuur dat de tegenstanders zal verteren(Heb 10:27).

We moeten bang zijn voor degene die de macht heeft om doden in de hel te werpen(Lc 12:5). Als iets een mens tot zonde verleidt, moet het radicaal worden afgehakt of weggegooid, want het is beter om kreupel, kreupel of eenogig het leven in te gaan dan ongedeerd in de hel geworpen te worden(Mc 9:43-48).

Op een bepaald moment zal er dus een scheiding zijn tussen (goede) schapen en (slechte) bokken(Mt 25:32). De bokken zullen weggaan naar de eeuwige straf, maar de rechtvaardigen zullen het eeuwige leven binnengaan(Mt 25:46). Na het laatste oordeel volgt de tweede dood in de vuurzee(Openb. 20:11-15). Deze dood is geen werkelijke dood, maar wie hier terechtkomt zal door God in leven worden gehouden en tot in alle eeuwigheid worden gepijnigd(Openb. 20:10, vgl. Openb. 14:11).

Er is een variant op deze formuleringen: In een variatie wordt de hel tegenwoordig herhaaldelijk beschreven als “de tijd of wereld zonder God”, als “Gods afgelegenheid”. Dit heeft de schijn van de doctrine van hemel en hel acceptabel te willen maken, namelijk om vuur en eeuwige kwelling naar de achtergrond te schuiven. Natuurlijk is deze terminologie slechts als een wolf in schaapskleren, want als je tot op de bodem wilt uitzoeken wat de redenen zijn voor Gods afstandelijkheid, kom je automatisch terug bij de oorspronkelijke gedachten over een hel.

Interpretatief samengevat:
God wil wel redden, maar slechts een klein deel van de mensheid kan Hij daadwerkelijk redden – namelijk alleen degenen die tijdens hun leven bewust hebben “besloten” en zichzelf toestaan om gered te worden. Helaas kan Hij de rest niet redden en zij zullen voor eeuwig gekweld worden, waarvoor God hen eindeloos in leven zal houden. Het positieve eindresultaat is minimaal. God bereikt Zijn oorspronkelijke doel niet. Met betrekking tot de basis van verlossing is deze leer Christocentrisch. Met betrekking tot de realisatie en voltooiing van verlossing is de doctrine echter antropocentrisch, want alles hangt af van de mens en zijn beslissing in dit leven.

Vernietiging van de ongelovigen

Het verwijderen van de ongelovigen. Deze visie voorziet ook een dualistische uitkomst van de wereldgeschiedenis met hemel en hel. De hel is echter geen eindeloze kwelling, maar uitroeiing. De vernietiging van de ongelovigen neemt de plaats in van een eindeloze kwelling.

Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder, die in Hem gelooft, niet verloren ga (hier lezen we: vernietigd wordt), maar eeuwig leven hebbe(Johannes 3:16). Als iemand bij het laatste oordeel niet in het boek des levens geschreven werd gevonden, werd hij in de poel des vuurs geworpen(Openb. 20:15). Dit wordt geïnterpreteerd als vernietiging omdat het een contrast is met het leven – dat wil zeggen, het kan geen andere vorm van leven bevatten.

Evenzo spreekt Heb 10:27 over een vuur dat de tegenstanders zal “verteren”, wat gelijk staat aan vernietiging. De Evangeliën lezen dat “ziel en lichaam in de hel verdorven kunnen worden”(Mt 10,28).

Voorstanders verwerpen de doctrine van een eindeloze kwelling in de hel op grond van het feit dat een eindeloze kwelling als straf voor een relatief kort leven vol fouten niet gepast is en een smet werpt op Gods aard en werk. Vernietiging is passender en past beter bij het getuigenis van de Schrift. Zij zien de dood als vernietiging en er wordt veel vaker over de dood gesproken dan over kwelling.

Interpretatief samengevat:
Slechts een klein deel van de mensheid is werkelijk gered. De rest wordt permanent verwijderd. Dit, zo wordt aangenomen, is een humane oplossing die God ook zou moeten bevrijden van de smet en onrechtvaardigheid van eindeloze kwelling. Er blijft dus alleen een geredde menigte over van mensen die zich bewust hebben laten redden. Wat opvalt bij het lezen van overeenkomstige teksten is het gebrek aan een goddelijke intentie voor alle mensen. God lijkt geen doel te hebben, maar alleen een loop van de geschiedenis, waarin verschillende schakelaars zijn ingebouwd, waardoor lotsbestemmingen worden gestuurd. De basis van verlossing wordt hier ook christocentrisch overgebracht, maar de mens is uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor zijn uiteindelijke bestemming(antropocentrisch denken).

De poging om op de Bijbel te steunen

Zo staan de verschillende visies naast elkaar. Hoe een exegese van de bovengenoemde bijbelpassages eruit zou kunnen zien, is hier nog niet aan de orde. Dit is een inleiding en de genoemde bijbelpassages zijn een onvolledige selectie van referenties. Maar een paar dingen kunnen al worden gezien: Alle meningen proberen zich te baseren op de Bijbel. In kerken en gemeenschappen wordt men vaak geconfronteerd met slechts één standpunt. Andere meningen blijven onvermeld. Het is niet ongewoon voor mij om te horen dat er niet zoiets bestaat als alle verzoening in de Bijbel. De teksten die dit zeggen worden ten koste van alles vermeden en zijn daarom onbekend. De bijbelse passages die hier worden genoemd moeten helpen om de verkeerde indruk te corrigeren. Er wordt ook aangenomen dat voorstanders van de alverzoening zich waarschijnlijk niet bewust zijn van de bijbelse passages die het tegendeel beweren. In deze bijdrage moet deze indruk meteen worden gecorrigeerd.

Bijbelstudie helpt

Het citeren van bijbelse passages alleen zegt echter niets. Elke passage moet worden onderzocht in het licht van de basistekst en de context. Deze website bevat daarom veel neutrale bijdragen over hoe je de Bijbel op een betrouwbare en winstgevende manier kunt bestuderen. Dit is ter ondersteuning van een onderzoek en een gedifferentieerde, doordachte en persoonlijke mening over bijbelse uitspraken. Vandaar de specifieke uitnodiging: Als je vragen hebt, behandel dan deze dingen. Probeer erachter te komen waarom dit of dat wordt gezegd.

Als je geen vragen hebt, helpen zelfs de beste antwoorden niet. Laat die dingen dan achter en geniet van andere dingen. Alles kan leiden tot dankbaarheid.

Verdieping

Veel vragen kunnen in samenwerking worden uitgediept – op voorwaarde natuurlijk dat iedereen in een discussiegroep daartoe bereid is. Het verlangen om de Bijbel beter te leren kennen kan een samenbindend element zijn in een gesprek. In talloze gesprekken die ik zelf heb gevoerd, gebeurde het vaak dat mensen zich verschansten in dogmatische standpunten. Het gesprek lijdt hier echter onder en het verhindert om op een“open einde” over de Bijbel te praten. Laten we altijd onthouden dat kennis opblaast, maar liefde opbouwt.

• Heb je ooit andere doctrines samen met de argumenten gehoord?
• Is het belangrijk om over deze kwesties na te denken? Waarom (niet)?
• Wat triggert andere doctrines in jou? (Onzekerheid, vreugde, onverschilligheid, …)

Zie ook

Een verdieping van bijbelse thema’s veronderstelt dat we ook de Bijbel kunnen bestuderen. Hoe kunnen we de Bijbel beter leren kennen en hoe kunnen leerstellingen worden getoetst?

• Hoe kan een bepaalde doctrine worden getest?