Verschillende doctrines in conflict

Bereikt God het doel met deze wereld? De leer van de alverzoening beantwoordt deze vraag positief en zegt: “Ja, God komt tot het einde met deze wereld en met alle mensen”. Veel christenen zijn echter opgegroeid met een heel ander beeld. Er werd hen uitgelegd dat God “wil” redden, maar dat helaas “niet kan” als mensen niet “voor Jezus kiezen”. Deze uitspraak komt uit de doctrine van hemel en hel, volgens welke de mensheid op een dag in twee groepen zal worden verdeeld:

1. De mensen die “Jezus aanvaardden”
2. De mensen die “Jezus niet hebben aangenomen”.

De voorstanders van de doctrine van de hel zeggen: Er zal een tweevoudige uitkomst zijn van de geschiedenis van de wereld en de verlossing. Een klein deel van de mensheid zal gered worden. Zij zullen gelukzalig “gelukkig” zijn in het hiernamaals of op een andere plaats voor alle eeuwigheid, zelfs als de overgrote meerderheid van de mensheid zonder onderbreking elders wordt “gekweld”. Volgens deze doctrine eindigt de overgrote meerderheid van de mensheid in de hel. Daar ervaren deze ongelukkigen een eeuwige afstand tot God, worden ze door God eeuwig in leven gehouden zodat Hij ze eindeloos kan kwellen en hebben ze geen kans meer op redding.

De eerste groep zal een eeuwig leven krijgen waarin ze vrolijk lachen, terwijl de andere groep eeuwig verdoemd zal zijn. Degenen die dit niet als absurd zien, hebben deze visie misschien te lang geïnternaliseerd. De laatste monsterlijke taak van kastijding wordt soms uitbesteed aan een ander wezen, de duivel of diabolos genoemd, zodat God niet zo slecht lijkt.

Deze kijk op hemel en hel is om vele redenen problematisch.

• Het is theologisch problematisch,
• het heeft niets te maken met de Bijbel en
• het is zeker geen goed nieuws, zoals mensen het graag afschilderen.

De marketing van de voorstanders van de hel (“Jezus houdt van je”) komt niet overeen met de realiteit van de leer. Iedereen die de doctrine van de hel van binnenuit heeft gezien, zal niet meer rustig in bed kunnen gaan liggen vanwege de vele dreigende afbeeldingen. Als wat de leer zegt waar is, dan ziet het er somber uit voor deze wereld. Dat is precies wat er wordt onderwezen.

De gevolgen van deze leer zijn ook problematisch. Degenen die de uitspraken van de doctrine van hemel en hel serieus nemen, komen niet zelden in grote innerlijke conflicten terecht, omdat deze doctrine niet te verenigen is met het beeld van een almachtige en liefdevolle God. Er is een spanning die niet pijnlijker kan zijn. De verkondigde liefde van God staat lijnrecht tegenover de doctrine van hemel en hel. Het godsbeeld van een hemel- en helleleer verschilt radicaal van het godsbeeld van de zogenaamde alverzoening, volgens welke God met alle mensen het doel bereikt.

Dus is de doctrine van de hel van toepassing, d.w.z. een “eeuwige verdoemenis”, of spreekt de Bijbel over een allesomvattende positieve uitkomst, een “alverzoening”? Wat is “bijbels” te rechtvaardigen en waar zitten de knelpunten? Dat zijn te veel vragen om in één keer te beantwoorden. Dit gaat over een paar manieren van denken en aan het einde staan een paar links die je kunt gebruiken om andere onderwerpen voor jezelf te openen.

Wat wordt bedoeld met “bijbels”?

Voor velen heeft het woord “bijbels” een speciale betekenis. Het is belangrijk om te begrijpen wat ermee bedoeld wordt en wat je er zelf mee wilt uitdrukken. De eerste uitleg is vaak dat iets “in de Bijbel” staat. Dit geeft een uitspraak een speciaal gewicht, omdat de Bijbel Gods Woord is en daarom “waar”.

Deze kijk op de betekenis van het woord “bijbels” is echter enigszins geromantiseerd. De bedoeling lijkt goed en ik steun het ook. De realiteit is echter niet zo rooskleurig. Wat verkocht wordt als “bijbels” is vaak gewoon een mengelmoes van ideologieën en leringen die niet noodzakelijkerwijs iets met de Bijbel te maken hebben. Bijbels is vaak alleen wat in de eigen gemeenschap wordt onderwezen. Het is belangrijk om dit te erkennen.

Nuchter bekeken is “bijbels” een onbijbels woord. We vinden het niet in de Bijbel. Spreken over “bijbels” is daarom beschrijvend en afhankelijk van interpretatie. Als men enige orde in deze wirwar van gedachten zou willen aanbrengen, zou men moeten verduidelijken wat men zelf “bijbels” wil noemen.

Hier is een suggestie:

• Het woord “bijbels” is bedoeld om aan te geven wat duidelijk in de Bijbel staat.
• Het woord “bijbels” is niet bedoeld om aan te geven wat iemand in de Bijbel interpreteert en is nergens te vinden.

Voorbeelden:

• Nergens spreekt de Bijbel over “eeuwige verdoemenis”. Dit is een “onbijbelse uitdrukking”.
• De Bijbel spreekt duidelijk over de “verzoening van het universum” (Kol 1:20). Dit is dus een “bijbelse uitdrukking”.

Natuurlijk is dit een vereenvoudigd beeld. De Bijbel correct lezen vereist iets meer zorg. Want: Elk woord in de Bijbel krijgt zijn primaire betekenis alleen in zijn eigen context. We kunnen niet naar believen Bijbelverzen citeren. Wat er in de Bijbel staat is waar, maar het is in de eerste plaats alleen waar in zijn eigen context.

Alles is voor ons, maar niet alles spreekt over ons.

Sommigen lezen de Bijbel ongedifferentieerd in de zin van “alles spreekt over mij”. Als je dat doet, negeer je de context. Dit leidt echter tot een conflict. Ik kan en mag bijbelse passages niet naar eigen goeddunken misbruiken. In dit spanningsveld moeten we leren onderscheid te maken tussen de “betekenis van de uitspraak in de oorspronkelijke context” en de “overgedragen toepassing van wat we geleerd hebben in het dagelijks leven”. Hier is het waar dat alles voor ons is, maar niet alles spreekt over ons. Het is noodzakelijk dat we terugkeren naar nederigheid en een betere differentiatie als het aankomt op het classificeren van iets als “bijbels” of het verwerpen ervan als “onbijbels”.

Wordt alverzoening in de Bijbel genoemd?

Ja, de alverzoening (of alverzoening) wordt direct genoemd in het Nieuwe Testament. In Kolossenzen 1:18-20 lezen we:

“Hij [de Zoon van Zijn liefde, Kol 1:13] is het hoofd van het lichaam, de geroepen gemeente, waarvan Hij het begin is, de eerstgeborene uit de doden, opdat Hij in alles de eerste zou zijn,

omdat het hele Volkomene er behagen in heeft in Hem te wonen en het Al met Zichzelf te verzoenen (door vrede te stichten door het bloed van Zijn Kruis) door Hem, of dat nu op aarde is of in de hemelen.”
Col 1:18-20

De Bijbel spreekt dus over God die het universum met zichzelf verzoent door Christus, God die vrede sluit met het universum door het bloed van het kruis. Deze verzoening van alle dingen omvat alles, de hele schepping, hemel en aarde (vgl. Gen. 1:1).

Dit is niet moeilijk of onduidelijk in de context. De context is uitgebreid. Christus, als de Zoon van Gods liefde (Kol 1:13), is het beeld van de onzichtbare God en de eerstgeborene vóór elke schepping (Kol 1:14-15). In Hem is schiep het universum, het is door Hem en tot Hem geschapen (Kol 1:16), en Hij is vóór alles en het universum bestaat samen in Hem. Alles is hier inbegrepen – net als in de volgende verzen. Het is een voortdurende argumentatie van de apostel, waarin niets verkeerd begrepen mag worden.

Nu gaan we verder. God verzoent alle dingen met zichzelf door vrede te stichten door het bloed van het kruis. Dat is het doel: een wederzijds verzoend universum. God is de “verzoener van het universum”. Hij is de enige “allesverzoener”, als je wilt. Verzoening wordt bereikt doordat Hij vrede sticht door het bloed van het kruis. Dit is wat Paulus schrijft in Kolossenzen 1:20. Dit is meer Christocentrisch dan welke variatie van de doctrine van de hel ooit was. In de grotere passage overspant Paulus een boog van de oorsprong van alle dingen naar de huidige loop der dingen naar de wederzijdse verzoening met God, de loop van deze wereld.

Is het dan “bijbels” om te spreken van een allesvergevende verzoening? Ja, dat klopt. Dit is natuurlijk in tegenspraak met de doctrine van hemel en hel. De tegenstelling ligt dus niet bij de Bijbel, maar bij deze leer. De doctrine van de hel verwerpt iets dat direct in de Bijbel genoemd wordt, maar onderwijst veel dat nergens genoemd wordt. Voor sommige mensen kan het als een verrassing komen dat zoiets als alle verzoening in de Bijbel staat – in veel gemeenschappen worden zulke teksten verzwegen en veel mensen kennen ze daarom niet.

Natuurlijk “interpreteren” sommigen dit heel anders, maar een nuchtere inventarisatie van de bijbelse uitspraken moet rekening houden met deze passage. Het is niet relevant of iemand dit ondertekent of verwerpt. Deze passage hoort bij de Bijbel en we moeten haar serieus nemen. Niet weglaten wat er staat is een eerste stap naar verduidelijking. Als je je eigen doctrines op dezelfde manier zou ophelderen in het geval van de doctrine van hemel en hel, dan zou je moeten concluderen …

• Dat “eeuwige verdoemenis” nergens in de Bijbel staat
• dat er geen woord is voor “hel” in de basisteksten (Hebreeuws/Grieks)
• dat veel andere aannames over de Bijbel nergens te vinden zijn.

Hoe test je of een leer “waar” is?

Dit is een belangrijke vraag. Hoe ga je te werk als je een leer wilt onderzoeken, bijvoorbeeld over de “alverzoening” of zelfs de “leer van hemel en hel”? Ik heb hier al laten zien dat je de “verzoening van het universum” niet zomaar kunt negeren, omdat hier een onmiskenbare bijbelse passage over is. We hoeven dus niet langer te onderzoeken of er een algenoegzaamheidsverklaring in de Bijbel staat, maar we moeten verduidelijken hoe deze verklaring zich verhoudt tot andere verklaringen. We moeten de voor- en nadelen van verschillende visies tegen elkaar afwegen. Hetzelfde geldt natuurlijk voor de bijbelse passages waar “hel” wordt genoemd in sommige vertalingen. Je moet ook kijken naar deze bijbelse passages.

Het eerste principe is: verberg niets dat in de Bijbel staat.

Bijna elke manier van lesgeven heeft voor- en nadelen. Sommige bijbelpassages zeggen dit, andere passages lijken iets anders te zeggen. Daar zijn redenen voor. Sommige bijbelse aanwijzingen zijn stations op de weg, terwijl andere bijbelpassages juist de eindbestemming definiëren. Sommige bijbelpassages richten zich tot één groep mensen, terwijl andere bijbelpassages over andere groepen spreken. We moeten deze kwaliteiten van de bijbelse verslagen leren waarderen. Dit is niet “moeilijk”, het is wat we van nature moeten doen met alle teksten en alle verhalen. Alleen de Bijbel wordt vaak genegeerd, niet in het minst door bepaalde doctrines die als “bijbels” zijn opgelegd en over de Bijbel heen zijn gelegd. Ze verhinderen een neutraler debat.

Om Bijbelpassages hun eigen waarde terug te geven, moeten we ze in hun eigen context lezen. Elke bijbelpassage maakt deel uit van het verhaal van een ontwikkeling. De kerk van vandaag is opgebouwd uit alle volken, terwijl Jezus in de evangeliën kwam met een specifieke opdracht exclusief voor het Joodse volk (Mt 15,24; Rom 15,8). Het erkennen van deze verschillen betekent dat we bijbelse verslaglegging serieus nemen.

Degenen die de Bijbel proberen te volgen, kunnen alleen schriftgedeelte voor schriftgedeelte vooruit. Niet alles is meteen duidelijk. Misschien realiseert men zich dat de Bijbel wel spreekt over een “alles verzoenende verzoening”, maar men vraagt zich af hoe dit verenigbaar is met de andere bijbelse passages over oordeel en hel? Dit zijn belangrijke vragen, maar er is hier geen kortere weg.

Sommige mensen zullen over de Alverzoening horen, een zucht van verlichting slaken en zeggen: “Dat heb ik altijd al geweten, want God is boven alles”. Sommige mensen willen niet alle details weten. Ze omarmen de nieuw verworven kennis en zijn blij om bijbelpassages te ontdekken die spreken over de redding van alle mensen (1Tim 4:9-11), de rechtvaardiging van alle mensen (Rom 5:18), het levend maken van alle mensen (1Cor 15:22) en dergelijke.

Andere mensen moeten echter goed omgaan met alle argumenten voor en tegen. Dat was mijn pad en vele anderen voelen hetzelfde. Mijn punt was niet om simpelweg van een ongemakkelijke doctrine af te komen, maar om werkelijk te begrijpen of deze doctrine van de hel in de Bijbel werd onderwezen – of niet. Als je wilt testen, heb je een langere weg nodig, omdat je te maken krijgt met voor- en nadelen. Pas dan kun je ontdekken dat de Bijbel niet over de hel spreekt, maar heel erg over het oordeel. Je kunt stap voor stap leren hoe je vragen oplost.

Het tweede principe is: beschouw tekst in context en volgens de basistekst

Op deze website zijn daarom veel bijdragen te vinden die de argumenten pro en contra verzoening behandelen. Moeilijke bijbelpassages worden niet vermeden, maar steeds meer bijbelpassages worden vanuit de context en volgens de grondtekst belicht. Naar mijn mening is dit de enige manier om vragen echt op te helderen. Wie zich verder in deze vragen wil verdiepen, vindt daarom op kernbeisser.ch themapagina’s met veel artikelen. Hier heb je een startpunt met veel suggesties.

Misschien ben je het helemaal niet eens met deze uitspraken. Misschien dacht je meteen aan enkele bijbelpassages die in tegenspraak zijn met wat ik zei. Dat is een goede reactie. Bijbelpassages willen serieus genomen worden. Maar: Er staat waarschijnlijk al een antwoord op deze bijbelpassages op deze website. In meer dan 250 bijdragen worden de voor- en nadelen van de heersende interpretaties van veel bijbelteksten samengevat. Het kunnen goede hulpmiddelen zijn om verschillende standpunten nader te bekijken. Om te beginnen: In de menunavigatie vind je het item “Onderwerpen”. Hieronder staan verschillende brede onderwerpen, allemaal met verschillende bijdragen.