De Bijbel spreekt over God die het doel bereikt met alle mensen en dat verandert alles. Het verandert de kijk op geloof en vertrouwen in deze wereld. Het maakt verschil of ik mijn kind, mijn naaste, mijn echtgenoot als “verloren” zie of als iemand die God op een dag recht zal zetten – net als ikzelf. Ik heb hoop, zelfs verwachting voor deze wereld. Deze verwachting is gebaseerd op de Bijbel. Daarover dadelijk meer. Een God die alles terugbrengt, die vindt wat verloren was, die levend maakt wat gestorven is, die recht maakt wat krom was – zo’n God is groot en almachtig.

Het is daarom verbazingwekkend dat veel christenen zich vaak niet bewust zijn van uitspraken in de Bijbel over de redding van alle mensen en de verzoening van alle dingen. Velen hebben zelfs het gevoel dat ze de veroordeling van de hel-doctrine moeten onderschrijven. Dat is echt vreemd. Eeuwenlang zijn bijbelpassages echter zo gebogen dat ze de doctrine van de hel lijken te bevestigen. Dit heeft vandaag de dag nog steeds een impact.

Geen wishful thinking

Nogal wat mensen concluderen over alverzoening dat dit wishful thinking is. Dit is gebaseerd op de volgende veronderstellingen: De hel is een onplezierige maar Bijbelse waarheid en de algenoegzame leer is een ketterij waarvan de voorstanders bonafide maar misleide mensen zijn. Deze volgelingen van all-atonement hebben het goede in gedachten, maar kennen de wraakzuchtige God niet die Zijn gerechtigheid van iedereen eist – vandaar de geïnternaliseerde doctrine van de hel. En: Genade is een concept dat alleen voor gelovigen is ontwikkeld. Alle anderen vallen eenmaal uit de gratie.

Alle verzoening, de correcte term, is geen wishful thinking, maar staat duidelijk in de Schrift (Kolossenzen 1:20). Het is niet het wishful thinking dat hier het probleem lijkt te zijn, maar onwetendheid of op zijn best afwijzing.

Tussen de fronten

Dan zijn er mensen die “tussen de fronten” zweven. Ze weten het niet zeker en zijn ervan overtuigd dat de Bijbel ook geen uitsluitsel geeft. Natuurlijk wil je de hoop op een goede afloop van het verhaal niet helemaal blokkeren, want de hel is een angstaanjagend beeld dat je niet wilt voor jezelf, voor je kinderen en familie en voor de vele “ongelovigen”. Men realiseert zich dat het spreken over Gods liefde dwars staat op de ideeën over een hel. Misschien realiseert men zich ook dat in de doctrine van de hel Gods rechtvaardigheid tegenover Gods liefde staat, op zo’n manier dat Gods liefde een houdbaarheidsdatum heeft, maar rechtvaardigheid eeuwige gevolgen eist.

In deze groep hoor je dan uitspraken als “Wie in de wedergeboorte gelooft, is een os; maar wie haar onderwijst, is een ezel” (waarschijnlijk: Christian Gottlob Barth, 1799-1862). Dit duidt niet alleen op ambivalentie, maar ook op de angst om open en eerlijk op te komen voor wat je gelooft. Je moet ook in gedachten houden dat heel wat mensen zich helemaal niet willen binden aan een bepaalde richting, omdat ze bijzonder goed zijn in het zich schikken in verschillende standpunten en niet betrokken willen raken in een theologische loopgravenoorlog.

Het is verstandig om niet betrokken te raken bij loopgravenoorlog. Dat kan ik goed begrijpen. Sommige mensen kunnen door hun temperament geen beslissing nemen of willen geen statement maken. Laat dat staan, want we zijn allemaal verschillende mensen. Geloof en vertrouwen in God ontstaan niet door leerstellige geschillen.

Als je echter brandende persoonlijke vragen hebt of een verantwoordelijkheid voor anderen, dan heb je opheldering nodig. Er is geen verheldering zonder onderzoek en er is geen bevrijding zonder beslissing. Het proces van verduidelijking vereist meningen.

Getest en te licht bevonden

Tot slot zijn er veel mensen die – net als ik – na grondig onderzoek tot de conclusie zijn gekomen dat de doctrine van de hel de eigenlijke ketterij is, terwijl de gefronste algenoegzaamheid in de Bijbel wordt onderwezen. Dit is een echte paradigmaverschuiving. Dit is overigens geen lichtzinnige uitspraak, maar een uitspraak na zorgvuldige overweging en bestudering van alle relevante bijbelpassages en de bijbehorende interpretaties van verschillende standpunten.

Een onderzoek eindigt volgens mij niet met het lezen van een studie die je eigen gedachten bevestigt. Dat zou het echte wensdenken zijn, dat alleen op zoek is naar zelfbevestiging. Men antwoordt bijvoorbeeld met een citaat uit een boek “dat men goed vindt”, maar doet geen moeite om de relevante bijbelpassages op een meer neutrale manier te onderzoeken.

Toegegeven: Het is een hele uitdaging om geïnternaliseerde gedachten in twijfel te trekken. De doctrine van de hel is een ideologie. Het weerhoudt heel wat mensen ervan om Gods genade voor zichzelf te aanvaarden en niet hetzelfde voor anderen uit te sluiten. Wat zou je motivatie zijn om deze vragen uit te diepen zodat je je eigen antwoorden kunt bedenken?

Outlook

Je kunt geen grotere God hebben dan Eén die Zijn doel bereikt, schreef ik aan het begin. Zo’n uitzicht ontstaat wanneer de wolken wegtrekken en de zon doorbreekt, wanneer vragen worden opgehelderd en antwoorden worden gevonden. Vooruitzicht komt door geloof. Geloof, namelijk in de bijbelse passages die spreken over de correctie van alle mensen.

Deze omvatten:

• Romeinen 5:18 (allen gerechtvaardigd)
• Romeinen 11:32 (God is genadig voor iedereen)
• Romeinen 11:36 (Alle dingen zijn van Hem, door Hem en tot Hem)
• 1 Korintiërs 15:22 (Allen die van Adam afstammen zijn levend gemaakt in Christus).
• 1 Korintiërs 15:28 (God wordt alles in allen – en niet slechts iets in enkelen).
• 1 Timoteüs 4:9-11 (God is de Redder van alle mensen, vooral van gelovigen).
• Filippenzen 2:9-11 (Allen zullen met heel hun hart Jezus als Heer belijden)
• Kolossenzen 1:20 (God verzoent het universum, maakt vrede door het bloed van het kruis)

Elke uitspraak in deze lijst kan goed worden gerechtvaardigd vanuit de respectieve context. Het is opvallend dat alle passages uit de brieven van Paulus komen. Hoewel er andere plaatsen in de Schrift zijn waar zulke uitspraken worden gedaan, beschrijft Paulus het het duidelijkst. Hij heeft de breedste visie en praat bewust over definitieve dingen, terwijl andere schrijvers minder ver vooruit kijken en verslag doen van tussentijdse doelen.

Liefhebbers van de hel verwijzen meestal naar de evangeliën omdat er vóór de evangeliën geen hel was en de apostelen er daarna niet over schrijven (met uitzondering van wat figuurlijke taal over Gehenna in de Brief van Jakobus). Paulus, die wordt gezien als de belangrijkste theoloog van de eerste eeuw, noemt de veronderstelde hel met geen woord. De Evangeliën hebben het ook niet over de hel, maar verwijzen naar Gehenna, wat iets heel anders is. Jezus sprak niet over een hel.

Eenmaal bevrijd van theologische bagage kan men opgelucht ademhalen. Gods essentie is liefde en die zal in ieder mens worden uitgestort. Zijn doel is niet om iets te worden in slechts een paar mensen, maar om alles te zijn in iedereen. Dit is geen wensdroom van God, maar Zijn verklaarde doel. Hoe bereikt hij dit? Door vrede te stichten door het bloed van het kruis zal God alle dingen met Zichzelf verzoenen (Kol 1:20).

Niets wordt weggelaten

Grace is prachtig. Paulus ervoer dit in zijn lichaam op weg naar Damascus. Hij begreep en verkondigde dat genade niet verdiend kan worden. Gods genade is een geschenk. Het kan niet verdiend worden (Ef 2:8). Het is voor mij niet anders dan voor ieder ander op deze wereld. Niemand wordt gerechtvaardigd (Rom 3:10), maar allen worden gerechtvaardigd (Rom 5:18). Dat is de basis van verlossing. Het berust op het werk van God in Christus en stelt geen verdere voorwaarden, want dat zou de essentie van Zijn gerechtigheid verminderen.

Niet alleen wordt de allesverzoening rechtstreeks in de Schrift genoemd, maar er is maar Eén die de allesverzoening daadwerkelijk kan uitvoeren – God Zelf. Dit is wat Paulus schrijft in Kolossenzen 1:20. Als er verlossing is, kan geen mens die bereiken. Maar wat onmogelijk is bij mensen, is mogelijk bij God (Mc 10,27). Iedereen die erop vertrouwt dat God met alle mensen kan omgaan, is stevig verankerd in de realiteit. Mensen kunnen dit niet bewerkstelligen, maar Hij wel.

Als Paulus schrijft dat God een Redder van alle mensen is, voegt hij daar “vooral van gelovigen” aan toe (1Tim 4:9-11). Dit is om duidelijk te maken dat er wel degelijk verschillen zijn. Niet alsof het geloof of ongeloof van vandaag Gods werk belemmert, maar op zo’n manier dat wij die geloven al uitzicht hebben. We zijn bevoorrecht dat we het geschenk vandaag mogen uitpakken.

Een theologie van het kruis moet eindigen met universele verzoening, omdat – zoals Paulus in Kolossenzen 1:20 vermeldt – God het universum met Zichzelf verzoent door vrede te stichten door het bloed van het kruis. Alverzoening heeft Christus in het centrum, meer dan de doctrine van de hel, die God niets toekent.

Wat voor God heb jij, heb ik? Wat betekent dit voor onze levens en de mensen van wie we houden? En wat betekent dat voor de loop van deze wereld, voor alle mensen die geen vrede hebben ervaren, die geen gerechtigheid hebben ervaren, of die veel te vroeg afscheid hebben moeten nemen van het leven? Hoe zit het met de ongeborenen, de zieken, de mensen die nog nooit van Jezus en het Evangelie van genade hebben gehoord? Hoe zit het met de volgelingen van een hel die God nergens voor vertrouwen, maar menselijke prestaties als doorslaggevend beschouwen?

Ik heb er vertrouwen in dat God het goed zal doen – met jou, met mij en met iedereen in deze wereld. Ik baseer dit vertrouwen op uitspraken uit de Bijbel. Het heeft mijn hart geopend, mijn vertrouwen geïnspireerd en mijn begrip verruimd. Alles is van Hem en door Hem en tot Hem. Het is het beste nieuws ooit. Daarom zij Hem de heerlijkheid tot in lengte van dagen (Rom 11:36).