Er staat al niets in de Bijbel over het traditionele beeld van een hel, dat werd uitgewerkt in het artikel “Bestaat er een hel? De ideeën blijven echter hardnekkig in strijd met de bijbelse bevindingen, en dit is niet in de laatste plaats te wijten aan het feit dat sommige doctrines onderling afhankelijk zijn. Het zijn gevolgtrekkingen over de Schrift die elkaar versterken. De leringen zijn onderling afhankelijk, net zoals in een kaartenhuis geen enkele kaart kan worden verwijderd zonder dat de hele constructie in elkaar stort.

Vrije wil en de doctrine van de hel

Als je er in een gesprek over de hel op wijst dat de hel niet bestaat in de Bijbel, dan is er vaak behoorlijk fel verzet. Keer op keer heb ik ervaren dat mensen de duidelijke bijbelse feedback vermijden door te praten over de “vrije wil” van de mens. Het is precies de “vrije wil” die ook een hel oproept. Dit zijn de geïnternaliseerde conclusies.

Deze doctrine wordt enerzijds gebruikt om God te bevrijden van de schande van de hel en anderzijds om 100% van de verantwoordelijkheid voor de hel bij de mens te leggen. Er is een herinterpretatie van Gods liefde en Gods werk in Christus Jezus en een verschuiving van verantwoordelijkheid. De mens zou 100% verantwoordelijk moeten zijn voor zijn eigen uiteindelijke lot. Het feit dat we zelfs de volgende dag niet kunnen voorzien, weerhoudt deze theologie er niet van om de mens een last op te leggen voor een fictieve eeuwigheid. Zo gaat de kern van het evangelie verloren.

Deze conclusies zijn een schaamteloze herinterpretatie van het Evangelie. Voor velen lijkt deze kritiek ketters, omdat mensen zich niet realiseren hoe weinig deze gedachten ondersteund worden in de Schrift. Ideeën over een “100% menselijke vrije wil” worden geclassificeerd als “bijbelse leer”. Er staat echter niet zoiets als “vrije wil” in de Bijbel. Het is een absurditeit.

Alleen God heeft 100% vrije wil

Iedereen die denkt dat de mens 100% vrije wil heeft, maakt zichzelf gelijk aan God of plaatst zichzelf direct boven Hem. De Schrift laat er geen twijfel over bestaan dat alleen Gods wil boven alles gaat, en dit geldt vooral voor onze roeping in Christus:

“In Hem [in Christus] is het lot ook gevallen op ons die voorbestemd zijn, naar het voornemen van Hem die alle dingen werkt naar de raad van zijn wil, opdat wij zouden zijn tot lof van zijn heerlijkheid.”
Ef 1:11

Als God alles volgens Zijn plan werkt en onze roeping overeenkomt met Zijn doel, hoe kunnen we dan beweren dat onze wil sterker is dan Zijn wil? Het is geen uitnodiging tot lethargie. Want dit erkennen betekent niet dat we marionetten zijn in Gods theater, noch dat dubbele predestinatie (calvinistische uitdrukking) bijbels is. Maar als we willen begrijpen wat de Bijbel zegt, kunnen we deze verzen niet zomaar negeren.

Alleen God heeft 100% vrije wil. Hij is God. In het beste geval hebben we een eigen wil. Wij zijn God niet. Net zoals de uitdrukking “vrije wil” vreemd is aan de Bijbel, is er geen woord voor “verantwoordelijkheid”. Het idee dat iets “eeuwige, namelijk eindeloze” gevolgen zal hebben en dat dit volledig onze verantwoordelijkheid is, wordt in de Bijbel geïnterpreteerd. Zie ook de serie artikelen over de term “eeuwigheid”. Als er iemand verantwoordelijk is voor deze schepping, dan kan dat alleen God zijn. Anders is Hij God niet.

De bewering dat de mens een absolute vrije wil heeft plaatst hem op hetzelfde niveau als God, maakt hem als het ware God-achtig. We hoeven er echter niet lang over na te denken om te beseffen dat we helemaal niet vrij zijn.

David realiseerde zich dat:

“HEER, er is niemand zoals U, en er is geen God dan U, naar alles wat wij met onze oren hebben gehoord.”
1Kron 17,20 Rev. Elbf.

Niemand is gelijk aan Hem. We zijn niet God-achtig. “Er is geen God buiten U!”. En laten we lezen wat David dan zegt over de verkiezing van Israël:

“En Gij hebt Uw volk Israël voor Uzelf verordend tot een natie in eeuwigheid; en Gij, HEERE, zijt hun God geworden.”
1Kron 17,22 Rev. Elbf.

God bepaalt. Niemand anders. Alles wat we zelf bepalen, zeggen, beslissen is ondergeschikt aan de wil van God. Wij zijn God niet. Maar dat maakt ons nog geen marionetten in een macaber spel, zoals sommige doctrines van voorbestemming willen. Dat zou zwart-wit denken zijn, waarbij we of 100% vrij of 100% gebonden zijn. Een gezonde differentiatie en een zorgvuldige lezing van de bijbelse uitspraken is hier nodig.

Onze eigen wil

Hoe kunnen we deze doctrine van de absolute vrije wil weerleggen? Ten eerste staat hierover geen onderwijs in de Bijbel. We hoeven er niet in te geloven. Een beetje zelfkennis kan baanbrekende inzichten opleveren.

We zijn beperkt en gebrekkig. We hoeven ons niet slecht te voelen om onze beperkingen te erkennen. Onze beperking is echt, maar mag ons er niet van weerhouden om vreugdevol het hier en nu te bevestigen. Dat is het kenmerk van een gezond leven en ook van een gezond geloof.

Ik kan erkennen dat God Zijn Zoon juist vanwege deze beperkingen en tekortkomingen stuurde – als een oplossing en verlossing van de erkende problemen. Voor heel gewone, heel beperkte mensen is er het goede nieuws van genade in Christus Jezus.

Hoe ziet het eruit? We missen de heerlijkheid van God en komen voortdurend tekort (Rom 3:23). We zijn zo anders dan Hij. Dit leidt natuurlijk tot de kritische vraag voor vertegenwoordigers van een doctrine over de hel: Hoe kan God ons een verantwoordelijkheid opleggen voor een eindeloze eeuwigheid?

Zijn wij machtiger dan God?

Hoe is het mogelijk dat wij in onze beperktheid een 100% vrije wil hebben die zelfs zo krachtig is dat hij Gods wil om ons te redden teniet kan doen? Hoe kan het zijn dat onze beperkte kennis een gevolg heeft “voor de eeuwigheid”? Concurreren we echt met Gods almacht? Wie zegt dat God beperkt is? Heeft iemands afwijzing zoveel macht? Op dit punt wordt nu de doctrine van de absolute vrije wil ingevoegd. Het is een perversie van de bijbelse verklaringen en het goede nieuws van Gods genade.

Heeft de afwijzing van een menselijk wezen God er ooit van kunnen weerhouden om Zijn doel te bereiken? Of is het eerder zoals Paulus schrijft in Romeinen, als de conclusie van het leerstellige gedeelte:

“Want God omvat allen tezamen in weerbarstigheid, opdat Hij Zich over allen moge ontfermen.”
Rom 11:32

Dat is Gods werk. Hij houdt niet alleen van gelovigen, maar zelfs van vijanden (Rom 5:8). Hij zal iedereen genadig zijn.

In plaats van in jubelstemming uit te barsten, komen veel christenen ertegen in opstand. Hun orthodoxie is niet gebaseerd op genade, maar op de veronderstelde rechtvaardige straf van een onbarmhartige God. Wat een aanfluiting.

Gods gedachten zijn vaak anders dan de harde leerstellingen van menselijke tradities. God is God en Hij zorgt voor Zijn schepping. Jezus, de Christus, is als Gods Zoon het bewijs. Het is precies hierin dat het Evangelie beslist wordt. Onze wil is helemaal niet doorslaggevend voor het ontvangen van goddelijke gerechtigheid. Gods gerechtigheid werd bereikt aan het kruis (zie ook“Gerechtigheid en Oordeel“). Dit is volbracht.

Geen oordeel brengt Gods gerechtigheid tot stand

Geen enkel oordeel over menselijke wezens kan of zal Gods gerechtigheid tot stand brengen. Dat is toch logisch? De doctrine van de hel probeert het desondanks zo voor te stellen en spreekt dan over “eeuwige straf” en “Gods gerechtigheid”. Dit is niet alleen vreemd, maar het zou het kruis ook overbodig maken. Denk hier even over na – het is een fundamentele fout in de doctrine van de hel.

Toekomstige oordelen gaan alleen over de werken die iemand in zijn leven heeft gedaan en op geen enkel moment over geloof, beslissing voor Jezus of iets dergelijks. De mens zal bij het oordeel worden beoordeeld naar de werken die hij in zijn leven heeft gedaan. Dit geldt zowel voor individuen als voor rechtbanken van naties (bijvoorbeeld in Mt 25:31-32).

Bij alle oordelen vinden deze niet plaats tot redding of veroordeling, maar ter beoordeling (dit geldt evenzeer voor de gemeente, 1Cor 3:13, als voor de rest van de mensheid, Openb 20:13). Het is volkomen absurd dat een eeuwige, eindeloze straf Gods rechtvaardigheid zou kunnen bewerkstelligen. Het is juist een “eindeloze” straf die laat zien dat gerechtigheid op deze manier nooit bereikt zou worden. Straf leidt nooit tot Gods rechtvaardigheid. Een eindeloze marteling in de hel heeft niets te maken met rechtvaardigheid, juist omdat het eindeloos zou zijn.

Straf leidt nooit tot Gods rechtvaardigheid.

De wil van de mens is beperkt. Het is een verkeerde theologie die dingen impliceert die nergens in de Bijbel staan. Natuurlijk worden er Bijbelteksten geciteerd. Ze kunnen afzonderlijk worden bekeken en geïnterpreteerd. Als regel worden echter “eeuwige” gevolgen afgeleid wanneer de context spreekt van beperkte situaties.

Wees vrij om los te laten

Naar mijn mening werd de doctrine van een “vrije wil” alleen uitgevonden om God te bevrijden van de schande van de hel. De doctrine maakt deel uit van een theologisch kaartenhuis. Als je een kaart wegneemt, stort het huis in. Het gaat niet om bijzaken, waar wordt over geschreven. Dit zijn belangrijke kwesties. We moeten niet te licht over hen oordelen. Het is tijd om absurde leerstellingen zoals die van een vermeende 100% Vrije Wil los te laten.

De Bijbel erkent de menselijke vrije wil niet. Het is een wilde wirwar van vrijelijk verzonnen dingen die maar één ding dienen: het in stand houden van de traditie over hemel en hel. Het probeert God te bevrijden van de donkere kant van de doctrine van de hel door de mens verantwoordelijk te maken voor zijn uiteindelijke lot – en God van verantwoordelijkheid te ontslaan. Dit is echter een kortsluiting en in laatste instantie de ontkenning van de goddelijkheid van God en het kruis van Jezus Christus.

De leer van een 100% “Vrije Wil” zal een bevrijde kijk op Gods werk en beloften verbergen. Dit ontdekken is bedreigend voor sommigen, maar bevrijdend voor anderen. Het is geen kwestie van niet geloven in iets in de Bijbel, maar van de Bijbel laten spreken op dat punt. Laten we giftige gedachten verwijderen met behulp van de Bijbel.

Sommige theologieën zijn – in vergelijking met de computerwereld – “malware”. Het zijn schadelijke concepten die hele systemen kunnen besmetten en die mensen altijd bang maken. Als je echt Christocentrisch wilt denken, moet je God op zijn woord gaan geloven. Praten over “vrije wil” hoort daar niet bij.

Richard Imberg heeft dit allang begrepen. Hij lijkt vrij te zijn geweest om deze valse leer los te laten. De volgende woorden laten gezonde verbindingen zien.