De Bijbel is geen pasklare oplossing. Er is een ontwikkeling van het begin tot het einde. We moeten in gedachten houden dat uitspraken over de vroegste tijden niet noodzakelijkerwijs aan het begin staan en dat uitspraken over de laatste dingen niet op de laatste bladzijde van de Bijbel te vinden zijn. Er is ook een ontwikkeling binnen het Nieuwe Testament en er is zelfs een ontwikkeling in de brieven van de apostel Paulus. Laten we proberen te begrijpen waar het om gaat.
We zijn op weg
We zijn in beweging in ons leven en in onze wereld. Dit geldt voor iedereen. Als we de Bijbel lezen, kunnen we ook zoiets als een reis herkennen. De Bijbelse boodschap beschrijft niet simpelweg een ethiek, noch is het een verzameling wetten. Het is meer het verslag van een ontwikkeling. Het is een avontuur met uitzicht.
De Bijbel beschrijft de problemen van onze wereld en de oplossing ervan. Dit wordt “verlossing” genoemd. De belangrijkste problemen die in de Bijbel worden beschreven zijn de dood en de gevolgen daarvan, maar ook de ontoereikendheid van de mens (het niet vervullen van zijn doel, ook wel “zonde” genoemd). Het begin van de Schrift beschrijft hoe zonde en dood de wereld binnenkwamen. We lezen hierover in Genesis 3: Door overtreding werd de mens sterfelijk en de sterfelijke mens mist de heerlijkheid van God (Paulus beschrijft deze dingen veel later, bijvoorbeeld in Romeinen 3:23 en Romeinen 5:12).
Hij stopte echter niet bij het identificeren van de fundamentele problemen waar de mensheid voor stond. Er was ook een vooruitblik op oplossing en verlossing. In hetzelfde derde hoofdstuk van het eerste boek van Mozes lezen we:
“En Jahweh God zei tegen de slang: ‘Omdat je dit gedaan hebt, zul je vervloekt worden boven al het vee en boven elk beest des velds. Je zult op je buik kruipen en stof eten al de dagen van je leven. En ik zal vijandschap zetten tussen u en de vrouw, en tussen uw zaad en haar zaad; hij zal uw hoofd vermorzelen en u zult zijn hiel vermorzelen.”
Gen 3:14-15
Het benadrukte laatste deel van deze verzen wordt ook wel het proto-evangelie (pre-evangelie) genoemd. Het is het vooruitzicht op een oplossing en verlossing voor de genoemde problemen. Dit wordt hier echter nog niet in detail beschreven. Het uitzicht is er, maar meer dan deze paar woorden had je toen niet. Het is alsof je over een ver land hoort, maar alleen de naam van dat land kent.
Eén doel voor ogen
We gaan verder vanuit het proto-evangelie. Verdere details zullen in de loop van de tijd bekend worden gemaakt. Volgens de christelijke opvatting culmineert de ontwikkeling van de boodschap in God die zijn Zoon stuurt, die verlossing brengt. Door Hem worden de twee grootste problemen van de mensheid, zonde en dood, opgelost en vervangen door gerechtigheid en leven. Dit is in een notendop de ontwikkeling en het vooruitzicht van de Bijbelse boodschap. Het is niet het hele verhaal, maar het is de kern die Paulus in andere woorden beschrijft: God is er voor ons (Rom 8:31). Dat is goed nieuws. Het is een lange weg van het proto-evangelie naar de realisatie ervan zoals beschreven in het Nieuwe Testament. Geleidelijk worden echter meer details bekend.
God is er voor ons. Dat is goed nieuws.
Realistisch gezien zitten we nog steeds in het midden van dit verhaal. Hoewel we de aankondiging in de Bijbel vinden, is deze nog niet gerealiseerd. We hebben een vooruitzicht, een doel voor ogen, maar nog geen vervulling. Paulus beschrijft het verlangen van de wereld naar verlossing als volgt:
“Want de schepping is onderworpen aan de ijdelheid (niet vrijwillig, maar omwille van de ondergeschikte) in de verwachting dat ook de schepping zelf bevrijd zal worden uit de slavernij van het verderf tot de vrijheid van de heerlijkheid van de kinderen van God.”
Rom 8:20-21
Dit geldt voor de hele wereld. Iedereen, gelovigen en ongelovigen, wacht op betere tijden. Betekent dit dat gelovigen en ongelovigen op dezelfde plaats staan? Ja en nee. Iedereen zit ongewild in een moeilijke situatie en verlangt naar een oplossing. Maar omdat deze redding beloofd was, spreekt Paulus van een zekere verwachting (gr. elpis), niet slechts van een vage hoop (gr. prosdokia). Gelovigen staan in deze situatie met een concrete verwachting. Geloof geeft vertrouwen. De situatie is voor iedereen hetzelfde, maar niet iedereen bevindt zich in dezelfde situatie.
Leven in verwachting
We bevinden ons dus ergens tussen het begin en het einde, tussen oorsprong en bestemming. We kunnen in algemene termen stellen, zoals Paulus doet in een doxologie, dat:
“Want van Hem en door Hem en tot Hem is het universum! Hem zij de glorie voor de eonen! Amen!”
Rom 11:36
Volgens Paulus’ begrip moeten de oorsprong, het verloop en het doel van alle dingen in God gezocht worden. Dit is een vooruitziende blik die niet blijft steken in het hier en nu en de problemen van onze tijd en ons leven. Zij die vertrouwen op Gods werk en Zijn uitspraken kunnen zichzelf als gelovigen zien. Hij ervoer wat Paulus beschrijft in dezelfde brief aan de Romeinen:
“De Geest zelf getuigt met onze geest dat wij kinderen van God zijn; maar als kinderen, dan ook deelgenoten, en wel deelgenoten van God, maar deelgenoten samen met Christus.”
Rom 8, 16-17
De toekomst van gelovigen is verbonden met Christus. Dit geldt ook voor de wereld, zoals we al gezien hebben, maar we hebben een eerdere verwachting:
[in Christus] “In Hem is ook het lot op ons gevallen, die voorbestemd zijn naar het voornemen van Hem, die alle dingen werkt naar de raad van zijn wil, opdat wij zouden zijn tot lof van zijn heerlijkheid, die een vroegere verwachting hebben in Christus. [Gläubige aus den Nationen]In Hem bent u ook , u die het woord van de waarheid hoort, het evangelie van uw verlossing – in Hem bent u die gelooft ookverzegeld met de Geest van de belofte, de Heilige (die een borg is van ons lot tot de verlossing van degene die aan ons is toegewezen) tot lof van zijn heerlijkheid.”
Ef 1:11-14
De oplossing en verlossing zijn beloofd, maar nog niet bereikt. (Ik ben me ervan bewust dat de uitdrukking “voorafgaande verwachting” anders kan worden uitgelegd in de context). We waren echter verzegeld met de “geest der belofte”. Christenen leven in vertrouwen. Dat is een grote aanwinst. Maar het laat ook zien dat we allemaal nog steeds in beweging zijn, zowel de wereld als de gelovigen. Zelfs als we een eerdere verwachting hebben dan de rest van de wereld, ons eigen karakter en vertrouwen en een enorme visie, hebben we het nog steeds niet bereikt. Ons vertrouwen is spiritueel. Dit vertrouwen is zoiets als een aanbetaling totdat de goddelijke belofte werkelijkheid wordt.
Van het proto-evangelie tot het vertrouwen van vandaag is er een enorme ontwikkeling in de boodschap. Er worden veel tussentijdse doelen genoemd en veel aspecten worden geleidelijk uitgewerkt. Israël verscheen, de kerk uit alle volken werd geroepen. Het is een ontwikkeling in de beste zin van het woord.
Deze ontwikkeling is geleidelijk en kan worden getraceerd in de Bijbel. Als we dit doen, kunnen we erkennen dat ook wij deel uitmaken van een groter verhaal. Het is alsof we onze eigen positie kunnen vinden op een kaart en een gemarkeerde route.
Dit omvat
Als mens behoor je tot de mensheid (Handelingen 17:26). Als gelovige behoor je tot de familie van God (Ef 2:19). Dit is echter niet erg specifiek. Als ik specifiek wil weten waar ik me zorgen over maak, moet ik iets dieper graven.
Te simpel is het helaas veelgehoorde antwoord dat de Bijbel Gods woord is en “daarom” de hele Bijbel “eeuwige waarheid” is en “daarom” mij aangaat. Dit is een bewering zonder differentiatie, die tot veel verkeerde aannames leidt. Het zijn slechts conclusies. Hier is het onderscheid: hoewel de hele Bijbel voor ons is, spreekt hij niet overal over ons. We kunnen dus leren van de hele Bijbel, maar het is niet altijd op mij van toepassing. Op de ene plaats lezen en leren we over God, op een andere plaats over de verwachting voor Israël en op weer een andere plaats worden mensen bereikt door een evangelie van genade. Niet alle uitspraken staan in hetzelfde hoofdstuk. Niet alles is gericht op de gelovigen van vandaag.
Voorbeeld:
Noah
Ook al zijn er door de Bijbel heen veel “goede gedachten” die ik tot me kan nemen, niet alles spreekt over mij. Alleen Noach kreeg bijvoorbeeld de taak om een ark te bouwen. Zelfs in de context van die tijd was dat geen uitspraak voor alle mensen. Vandaag de dag is het veel minder iets dat we moeten volgen. Hetzelfde geldt voor veel andere uitspraken in de Bijbel. Hier is het verschil: we kunnen veel leren van het verhaal van Noach, maar we hoeven geen ark te bouwen. Vandaag de dag zou het een teken van ongeloof zijn als we dachten dat we een ark moesten bouwen, omdat God uitdrukkelijk heeft gezegd dat er nooit meer zo’n overstroming zou komen (Gen 9:11). Als we lezen wat Petrus hierover schrijft, zouden we vandaag liever iets vuurvasts bouwen (2Pet 3:10). Zo’n bevel is er echter niet.
Als ik wil begrijpen hoe God tot mij en tot ons spreekt en waar ik dit precies in de Bijbel kan vinden, dan moet ik de Bijbel beter bekijken. Veel mensen schrikken hiervan terug. De Bijbel is uitgebreid en moeilijk te begrijpen. Dat is natuurlijk waar. Maar juist dit feit zou een waarschuwing moeten zijn om voorzichtig te zijn. De Bijbel is niet moeilijk, maar wel uitgebreid als je er nog nooit mee te maken hebt gehad.
Een ander probleem is dat veel kerken en gemeenten Bijbelkennis niet promoten (Israël had een soortgelijke ervaring, Hos 4:6). Je hoort meestal een uittreksel van populaire doctrines gepredikt worden. Dit leert je echter niet hoe je met de Bijbel om moet gaan. Geen wonder dat veel christenen overweldigd zijn door de Bijbel. Dat begrijp ik. Maar ik wil hieraan toevoegen: Je hoeft niet alles te begrijpen om een beter inzicht te krijgen.
Er zijn benaderingen om de Bijbel beter te begrijpen:
1. lezen en geloven
Een eerste benadering is: Geloof wat er staat. Geloof wat er staat en geloof niet wat er helemaal niet staat. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Een populair idee is dat de 10 geboden voor alle mensen en alle tijden gelden. Natuurlijk zijn het goede geboden, maar zijn ze voor alle mensen gegeven? Nee, ze werden expliciet aan Israël gegeven, het volk dat uit Egypte werd geleid (Exodus 20). De andere naties ontvingen deze instructies niet. In plaats daarvan liet God alle andere volken hun eigen weg gaan (Handelingen 14:16).
- Het idee dat de kerk van vandaag het “nieuwe verbond” vertegenwoordigt is ook populair. Maar als we Jeremia 31:31 lezen, de passage waarin een nieuw verbond wordt beloofd, dan lezen we dat het nieuwe verbond zal worden gesloten met het volk Israël. De reden is simpel: wie een “nieuw” verbond wordt beloofd, moet al een “oud” verbond hebben. Dit geldt voor Israël. Het idee dat de kerk een nieuw verbond ontvangt, ook al is er geen oud verbond met deze gemeente, lijkt absurd.
- Veel christenen ontkennen de dood. Zij die sterven gaan naar de hemel, of op zijn best naar de hel, of misschien ergens anders, zoals een tussenstaat. Dit is vreemd omdat de Bijbel de dood beschrijft als de afwezigheid van leven. Leven en dood sluiten elkaar uit (Prediker 9:5). De doden zijn van God afgesneden (Ps 88:6). De psalmist vraagt zich af of de doden zullen blijven bestaan (Ps 88:10-12). De dood is het einde voor de levenden. De Bijbelse hoop is niet leven “in de dood”, maar leven “na de dood” door opstanding en levend gemaakt worden (1 Korintiërs 15:22).
Geloof wat er staat, maar met begrip. Maar al te vaak hoor ik mensen dingen zeggen als “dat is wat er staat”, terwijl ze de context volledig negeren en alles op zichzelf en het heden betrekken. Dit is vaak onjuist en gaat voorbij aan wat de Bijbel zegt. Als ik serieus met de Schrift wil omgaan, moet ik luisteren en aandacht besteden aan de context.
2. de Bijbel als geschiedenis in ontwikkeling
Een tweede benadering is om de Bijbel te begrijpen als een verhaal in ontwikkeling. Hierdoor wordt het plotseling duidelijk dat er niet overal hetzelfde staat.
- Mozes was geen tijdgenoot van Jezus
- Jezus werd alleen naar Israël gezonden en sprak over de verwachting van Israël (Mt 15:24; Rom 15:8)
- Voor het kruis is anders dan na het kruis
- Eerst waren er 12 apostelen, toen kwam er een 13e bij (Paulus)
- Alleen Paulus is apart gezet als apostel voor de naties (Handelingen 13:2; Romeinen 11:13; Efeziërs 3:1-10).
- De huidige kerk uit alle volken ontstaat daarom alleen door Paulus.
- In de Evangeliën spreekt Jezus alleen tot Israël
- In zijn brieven spreekt Paulus tot alle volken.
Dit zijn al verbluffende gedachten, want vandaag de dag wordt er in kerken en gemeenten meestal gepreekt uit de evangeliën, die echter expliciet alleen over Israël gaan. Wat we uit de evangeliën leren is vaak niet letterlijk toe te passen, maar kan alleen figuurlijk geïnterpreteerd worden. We vinden kerkelijk onderwijs voor vandaag in Paulus en nergens anders. Dat betekent: alles in de hele Bijbel is tot opbouw, maar niet alles gaat mij direct aan. Belangrijke punten zoals hierboven genoemd helpen om onderscheid te maken.
3. belangrijkste punten
Het is vooral nuttig om te vragen of er in de Bijbel zelf aanwijzingen staan over hoe de Bijbel moet worden begrepen? Zijn er belangrijke passages die een voortdurende ontwikkeling en verschillen in de Bijbel suggereren? Zijn er nuttige passages in de Bijbel die kunnen dienen als sleutel tot een breder begrip?
Ja, er staan zulke passages in de Bijbel. Sommige daarvan zijn hierboven vermeld. Dit zijn bijbelse passages die niet willekeurig geïnterpreteerd kunnen worden. Je hebt het over specifieke groepen, situaties en mensen. Dit plaatst uitspraken in een specifieke context. Hoewel ik overal in de Bijbel algemene uitspraken vind over mensen, God en deze wereld, hebben ze niet allemaal betrekking op de kerk van vandaag.
Sleutelpassages worden vooral interessant als we op zoek zijn naar concrete antwoorden over de geldigheid van bepaalde beweringen. God is altijd dezelfde, maar tijden veranderen. Daarin spreekt Hij over verschillende mensen, volkeren en heeft Hij vaak een andere boodschap. Verklaringen hebben hun eigen context en belangrijke passages helpen om deze contexten te herkennen en te waarderen.
Paulus vermaant Timoteüs om “het woord der waarheid juist te verdelen”:
“Doe er alles aan om jezelf goed te keuren voor God, als een onbeschaamde arbeider die het woord van de waarheid correct snijdt.”
2Tim 2:15
In de context noemt Paulus meteen het contrast met een andere geloofshouding, waarin ontsporingen voorkomen. Hij noemt specifiek twee mensen die over de opstanding spraken. De opstanding zelf maakt deel uit van de verkondiging. Daar is niets mis mee. Wederopstanding is een “waarheid”. Deze twee mensen beweerden echter dat “de opstanding al had plaatsgevonden”. Het was verkeerd getimed omdat de opstanding nog moet komen. Een verkeerde classificatie van de bijbelse waarheid maakt er een onwaarheid van. Als gevolg daarvan hadden deze twee het geloof van veel mensen vernietigd. Timoteüs moet er daarom op letten het woord van de waarheid “correct” te snijden, d.w.z. het correct te interpreteren en het correct toe te wijzen. Paulus benadrukt dit, dus het is niet vanzelfsprekend.
Sleutelpassages kunnen ons helpen om het woord van de waarheid correct te interpreteren. We krijgen een gevoel voor de context als we aandacht besteden aan zulke plaatsen. Dit zal ons helpen om heel andere vragen op te lossen, bijvoorbeeld:
- Zijn genezingen vandaag de dag standaard?
- Wat vertelden de genezingen van Jezus in de evangeliën ons? Waarvoor werden ze gedaan?
- Moeten christenen ook de geboden en verboden houden die aan Israël waren gericht?
- Hoe bid ik vandaag? Is het “Onze Vader” vandaag gepast?
- Moeten we gedoopt worden omdat het genoemd wordt in de Evangeliën?
Deze en andere benaderingen helpen ons om de Bijbel niet gedachteloos te lezen, maar met begrip en oprecht geloof. Blind vertrouwen in traditionele ideeën is niet hetzelfde als voortdurend leren over en van de Bijbel. Het feit dat je dit kunt en mag doen is voor veel mensen onbekend terrein. Daarom wil ik je aanmoedigen om de Bijbel op zijn woord te geloven.
Een pastor vertelde me eens dat hij Bijbelstudie “gevaarlijk” vond. Op deze manier zouden leken gewoon hun eigen gedachten proberen te bevestigen en de context niet begrijpen. Hij vreesde dat het analyseren van de Bijbel alleen maar sektarische gedachten en houdingen zou aanmoedigen. Dit kan natuurlijk gebeuren en ik heb het keer op keer gezien. Mensen moeten echter niet onbekwaam zijn en betutteld worden. Volwassenheid in geloofskwesties zou een verklaard doel van gezonde gemeenschapsontwikkeling moeten zijn. Dit is niet mogelijk zonder een serieus debat. Een gezonde gemeenschap zal, zoals Paulus tegen Timoteüs zei, ervoor zorgen dat het woord van de waarheid juist wordt uitgelegd, zodat de mens van God toegerust wordt voor elk goed werk (2 Timoteüs 3:16-17). Niet als een dictaat van bovenaf, maar als promotie binnen de gemeenschap.
We moeten elkaar aanmoedigen om te leren, zodat we begrijpen wat er op het spel staat.
