De volgende overdenkingen zijn samengevat in termen van verregaande theologische conflicten tussen enerzijds een traditionele “hemel en hel”-leer en anderzijds de duidelijk positievere uitkomst van Gods wegen zoals onderwezen door een “alles verzoenende” leer.

Omgaan met verschillende leringen

De doctrine van de hel is een levendig voorbeeld van hoe verschillende visies tot stand komen. Sommigen verdedigen de hel in stijl te vuur en te zwaard. Anderen komen tot andere inzichten. De omgang met de Schrift is de echte oorzaak van de verschillen. Daarom is de doctrine van de hel een voorbeeld voor andere onderwerpen. De doctrine van de hel aan de ene kant en de volledige verzoening aan de andere kant zijn tegenstrijdige doctrines. Ze willen hier om twee redenen genoemd worden:

  1. Dit zijn actuele voorbeelden van verschillende leringen
  2. De confrontatie kan laten zien hoe je op een onderzoekende manier omgaat met leerstellingen.

Hoe gaan we om met verschillende meningen?

Het ligt in de aard van de zaak dat voorstanders van de ene richting de andere twee interpretaties verwerpen. Zolang je een gezonde houding aan neemt, kan er toch een dieper gesprek ontstaan. Het gaat dan altijd over de vragen wie God is en hoe Hij handelt. Op de voorgrond staat de doctrine van de hel of de verzoening. Hierachter zit echter een begrip van God. Daar draait het allemaal om. Het is ook heel interessant om van anderen te horen waarom mensen anders denken. Ondanks verschillende perspectieven kunnen er vaak waardevolle inzichten worden verkregen. Verschillende standpunten worden soms om verschillende redenen ingenomen. Misschien heeft iemand iets herkend waar de andere partij nooit eerder bij stil heeft gestaan.

Een gezonde vergelijking kan worden gemaakt door de volgende vragen te stellen:

  • Wat zijn de argumenten vóór?
  • Wat spreekt er tegen?
  • Wat kan bevredigend worden beantwoord, wat misschien (nog) niet?
  • Hoe gaan we ermee om?

Omdat het eerlijke vragen zijn, gaat het niet langer om wishful thinking of het verdedigen van een traditie. Het is gewoon een kwestie van de Bijbel begrijpen en onderzoeken wat er waar is van deze standpunten. Dit is sober, geloofsbevorderend en gemeenschapsopbouwend.

Wat hiervoor pleit, moet eerst worden waargenomen. Hier is moed voor nodig in een omgeving die dit afwijst of wanneer men er vast van overtuigd is dat deze of gene visie geen basis in de Bijbel zou hebben.

Maar het omgekeerde is ook waar: wat tegenspreekt wil ook gezien worden. Op geen enkel moment gaat het erom iets te verbergen. Alleen dan kan er iets onderzocht worden. De uitdaging is dat er feitelijk bewijs is voor meer dan één zienswijze. Je wordt uitgedaagd om andere perspectieven in je op te nemen in plaats van te verdwijnen, om te luisteren in plaats van weg te kijken.

Als dit is toegestaan, kunnen de voor- en nadelen met een gezonde afstand worden bekeken. Of met andere woorden: Een helder zicht op de uitspraken van een allesomvattende verlossing is net zo noodzakelijk als het nuchter overwegen van alle uitspraken van het oordeel.

Wanneer de dakbalken worden geschud

Meestal gaat het bij deze vragen niet om een handvol bijbelpassages, maar om een algemeen begrip van veel dingen tegelijk. Omdat deze vragen de kern van het bijbelse denken raken, worden veel onderwerpen aangestipt. Hiermee omgaan kan stressvol of zeer verrijkend zijn. Beide reacties zijn mogelijk. Hoe gaan we ermee om en hoe willen we ermee omgaan?

In een discussie zul je al snel merken dat het over fundamentele zaken gaat, zoals:

Al deze zaken raken elkaar. Als iemand het theologische huis van een bepaalde schimmel door elkaar schudt en een aloude mening in twijfel trekt, zal het stof niet alleen van de muren komen, maar misschien ook wel van de dakbalken, de boekenkasten in de woonkamer en de kasten in de gangen. Omdat dit zo is, zijn overhaaste antwoorden waarschijnlijk niet gepast.

Het is nuttig voor de oriëntatie om de verschillende interpretaties van belangrijke bijbelpassages met elkaar te vergelijken. Hoe leest de bijbelpassage in zijn eigen context? Heeft iemand anders een betere uitleg in de context? Ook: Hoe interpreteren andere leerstromingen deze tekst? Staat de grondtekst er ook bij? Hoe worden bijbelpassages van de tegenovergestelde positie geïnterpreteerd? Heb ik misschien iets over het hoofd gezien dat anderen beter hebben herkend? (Er is hier meer hulp)

Wat gebeurt er nu?

Het zijn deze consequente vragen die mijzelf tot verzoening hebben gebracht. Dat is mijn duidelijke antwoord. Maar ik heb alleen een antwoord voor mezelf. Ook al deel ik wat ik denk, het is alleen bedoeld als een suggestie. Geloof kun je alleen voor jezelf hebben tegenover God (Rom 14:22).

Bij het vergelijken van vele exegeses vond ik de beste reflecties in een bepaalde hoek. Toen ik de voor mij belangrijke vragen over de hel en alle verzoening had opgelost, was het mij duidelijk dat de hel een valse doctrine is, terwijl de Bijbel eigenlijk alle verzoening leert. Naast de beste interpretaties voor “moeilijke” teksten, ontdekte ik ook in de Allesverzoend de duidelijkste oriëntatie op Christus – in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht. Dit betekent echter niet dat ik “de Bijbel in mijn zak heb”, noch dat alle details altijd even duidelijk zijn. Dat waren ze ook niet voor Paulus, die schreef:

“O diepte van de rijkdom, wijsheid en kennis van God! Hoe ondoorgrondelijk zijn Zijn oordelen en hoe onnaspeurlijk Zijn wegen!”
Rom 11:33

Niet elk detail is hier bekend. Toch spreekt Paulus over zulke belangrijke dingen als Gods oordelen en over Zijn wegen. De beperkingen van de eigen kennis weerhielden Paulus er niet van om de hele wereldgeschiedenis veilig in Gods handen te zien. Zo schrijft hij in dezelfde sectie daarna:

“Want van Hem en door Hem en tot Hem is het Al! Hem zij de glorie voor de eonen! Amen!”
Rom 11:36

De oorsprong, het worden en het doel van alle dingen worden hier genoemd, zelfs als de details onbekend zijn. We hoeven niet alles te weten om God te vertrouwen. Maar wat er geschreven staat, mogen en moeten we weten. We moeten ook bekend zijn met het doel van God.

Vertrouwen in God

Als we iets van dit vertrouwen in God laten groeien in een discussie – zelfs met verschillende meningen – dan heeft misschien iedereen gewonnen in het gesprek. Geloof in de zin van het Oude Testament en het Nieuwe Testament is altijd vertrouwen. In de discussie over theologieën kan men geneigd zijn om “geloof” te interpreteren als “geloven dat het waar is”. Geloof wordt dan losgekoppeld van het oorspronkelijke vertrouwen, van de relatie, en gedefinieerd als een abstracte waarheid die moet worden geloofd. Maar dat is niet langer vertrouwen in God en het heeft heel weinig te maken met het bijbelse concept van geloof.

Een theologisch debat moet altijd het “waarvoor” in gedachten hebben en niet alleen het “wat”. Het moet altijd de relatie op de eerste plaats zetten die gebaseerd is op een roeping van God, om niet in een ontzuilde en ontgeestelijkte loopgravenoorlog terecht te komen. Als we een leer willen testen, dan zijn deze aspecten ook belangrijk. Het is gemakkelijk om hieruit echt geestelijk leven af te leiden, waar de persoon in zijn vertrouwen eenvoudigweg op Hem vertrouwt. Hieruit groeit vertrouwen. Wie op deze manier gesterkt is, kan vol vertrouwen zijn naaste, zichzelf en vooral Gods daden de ruimte geven die ze verdienen.

0