Het Hebreeuws beschrijft dit in het Oude Testament met het Hebreeuwse woord gava. De eerste keer dat dit woord wordt gebruikt is in Gen 6:17:

“Want Ik, zie, Ik breng op de aarde een vloed van water om al het vlees onder de hemel, waarin de adem des levens is, te verderven; al wat op de aarde is, zal vergaan.”
Gen 6:17 Ds. Elberfelder

“En Ik, zie Mij, breng een vloed van water over de aarde om al het vlees te vernietigen dat de geest der levenden onder de hemelen in zich heeft. Alles wat op aarde is, adem uit.”
Gen 6:17 Concordant Oude Testament

In het Oude Testament

Onze “levensgeest” wordt “uitgeblazen” bij de laatste ademhaling en de mens “sterft”. Daarom wordt “uitademen” geïnterpreteerd als “vergaan”. De oorspronkelijke gedachte is echter de uitademing van de levensadem. Het klinkt bijna identiek in de volgende verzen, die ook spreken over “uitademen”. Zelfs als het woord anders wordt vertaald in de gebruikte vertalingen, is het altijd de Hb. gava. Men “blaast uit” en wordt “verzameld bij zijn voorouders”, d.w.z. men sterft zoals ook zij zijn heengegaan.

“En dit zijn de dagen van Abrahams levensjaren die hij geleefd heeft: 175 jaar. En Abraham ging heen, en stierf in een goede ouderdom, oud en vol dagen, en werd verzameld tot zijn volken.”
Gen 25:8

“En dit zijn de jaren van het leven van Ismaël: 137 jaar, en hij ging heen, en stierf, en werd tot zijn volk verzameld.”
Gen 25:17

“En de dagen van Izaäk waren 180 jaar. En Izaäk vertrok, en stierf, en werd verzameld tot zijn volk, oud en vol van dagen. En zijn zonen Ezau en Jakob begroeven hem.”
Gen 35:29

“En hij [Jakob] gebood hen en zeide tot hen: Wanneer ik tot mijn volk verzameld zal zijn, begraaf mij dan met mijn vaderen in de spelonk, die in het veld is van Efron, de Hethiet; in de spelonk, die in het veld van Machpela is, tegenover Mamre, in het land Kanaän, in het veld, dat Abraham van Efron, de Hethiet, tot een erfdeel gekocht heeft. Daar hebben ze Abraham en zijn vrouw Sarah begraven; daar hebben ze Izaäk en zijn vrouw Rebekka begraven; en daar heb ik Lea begraven. Het veld en de grot die erop staat zijn bezittingen die gekocht zijn van de zonen van Het. En als Jakob geëindigd had zijn zonen bevelen te geven, richtte hij zijn voeten op het bed en ging heen en werd tot zijn volk verzameld.”
Gen 49:33

“Als hij zijn hart alleen op zichzelf zou richten en zijn geest en zijn adem tot zichzelf zou terugtrekken, zou al het vlees helemaal vergaan en zou de mens tot stof wederkeren.”
Job 34:14-15

“Gij verbergt Uw aangezicht, zij zijn bevreesd. U neemt hun levensadem weg; zij vergaan en keren terug tot stof.”
Ps 104:29

In het Nieuwe Testament

Het Nieuwe Testament spreekt op dezelfde manier over “uitademen”. Daar zijn het twee verschillende Griekse termen

• 
  ekpneo
  (aus-geist) en
• 
  ekpsycho
  (aus-seelen).

Het Griekse ekpneo komt drie keer voor:

“Maar Jezus liet Zijn stem luid klinken en ademde uit. Toen werd het gordijn van de tempel in tweeën gescheurd, van boven naar beneden. Toen de centurio, die tegenover Hem stond, zag dat Hij zo uitademde, zei hij: ‘Waarlijk, deze mens was de Zoon van God’.”
Mc 15:37-39

“Het was al ongeveer het zesde uur toen er een verduistering kwam over het hele land tot het negende uur, omdat de zon afwezig was. Het gordijn van de tempel was in tweeën gescheurd. En Jezus riep met luide stem: ‘Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn Geest!’ Na deze woorden ademde Hij uit.”
Lc 23:44-47

Ook hier zien we dat de geest terugkeert naar God als iemand sterft. Voor Jezus was dit bijzonder omdat Hij zijn geest bewust aan God overgaf. Want Jezus was mens, maar ook de Zoon van God, van wie geschreven staat:

“Want zoals de Vader het leven in Zichzelf heeft, zo heeft Hij ook de Zoon gegeven het leven in Zichzelf te hebben.”
Johannes 5:26

Hij die leven in Zichzelf heeft, zoals God leven in Zichzelf heeft, sterft niet zomaar. Het is een bewuste wilsdaad om je in gehoorzaamheid aan Gods wil te onderwerpen. Net zoals Paulus spreekt over de gehoorzaamheid van Jezus:

“… Hij maakte zichzelf leeg, nam de gedaante aan van een slaaf, werd gemaakt naar de gelijkenis van mensen en bedacht op de wijze van een mens; Hij vernederde zichzelf en werd gehoorzaam tot de dood, ja, de dood van het kruis. – Daarom heeft God Hem ook hoog verheven …”
Fil 2:5-11

Het Griekse ekpsycho komt in de volgende bijbelpassages voor en spreekt ook over het heengaan van de mens: Handelingen 5:5 en Handelingen 5:10 (Ananias en Sapphira), Handelingen 12:23 (koning Herodes). De keuze voor een ander woord is waarschijnlijk de nadruk op de ziel. Misschien drukt dit ook zoiets uit als de vergankelijkheid van ons bestaan en alle waarnemingen en gevoelens (ziel) hier in dit leven.

Gedragen door God

Tot nu toe hebben we het gehad over ons huidige leven, hoe we het in stand houden en hoe het voorbijgaat. Leven is verbonden met adem en het is iets vluchtigs. We ontvangen het als een geschenk en we geven het ook terug. We kunnen zelf niet veel bijdragen, want we hebben geen leven “in onszelf” zoals God leven heeft in Zichzelf (Johannes 5:26). Ons leven (en al het andere leven in deze wereld) hangt van Hem af en wordt door Hem in stand gehouden.

In zijn toespraak tot de Atheners op de Areopagus zegt Paulus:

“De God die de wereld en alles wat zich daarin bevindt geschapen heeft, Hij, de Heer van hemel en aarde, woont niet in tempels die met handen gemaakt zijn, noch wordt Hij door mensenhanden gediend, alsof Hij iets nodig zou hebben; toch geeft Hij zelf aan allen leven en adem en al het overige.”
Handelingen 17:24-25

En elders:

“Want uit Hem en door Hem en tot Hem is het universum!”
Rom 11:36

God draagt alles in het laatste gevolg door Zijn Zoon:

“Hij spreekt tot ons in de laatste van deze dagen in de Zoon, die Hij tot drager van alle dingen heeft gemaakt en door wie Hij ook de eonen heeft gemaakt. Hij is de uitstraling van Zijn heerlijkheid en de afdruk van Zijn wezen, en draagt het universum door Zijn krachtige Woord.”
Heb 1:2-3

Deze afhankelijkheid van God – waarvan de hele Bijbel getuigt – maakt duidelijk dat onze levens zowel door Hem ontstaan als door Hem ondersteund worden. Dit is de “kosmische dimensie” van het evangelie, die veel verder gaat dan onze eigen gevoeligheden en die niet stopt bij mij, maar een beeld en uitdrukking vindt in de wereld zelf.

Dit besef doet ons ook begrijpen dat we niet uit Gods hand vallen als we sterven. Of en hoe en waar we bestaan als we dood zijn is irrelevant in het licht van Gods almacht. We weten niet wat er gebeurt na onze dood, maar voor zover iemand heeft kunnen waarnemen, is het allemaal voorbij. Daarom is het voor de bijbelschrijvers overal duidelijk dat de mens als geheel sterft en dat de doden wachten op Gods tussenkomst totdat het leven opnieuw wordt gegeven (vgl. Hi 14:10-15; Joh 11:23-24). Het vooruitzicht ligt in de opstanding (Joh 11:25).

De hele man sterft, niet een deel van hem

“En al de dagen van Adam dat hij leefde waren 930 jaar, en toen stierf hij.”
Gen 5:5

“En al de dagen reeksen tot 912 jaren, toen stierf hij.”
Gen 5:8

“En al de dagen van Kenan waren 910 jaar, toen stierf hij.”
Gen 5:14

Andere bijbelpassages: Gen 5:17; Gen 5:20 Gen 27:31; Gen 9:29; Gen 11:32; Gen 25:8 Gen 25:17, Gen 35:28-29. Het is altijd de hele persoon die sterft. Hij sterft zelf. De Bijbel is hier heel nuchter. Als we onze laatste adem uitblazen, zijn we volledig afhankelijk van onze God en Vader. We hebben geen leven in onszelf. Het leven dat we hier hadden zal voorbij zijn. We slapen (zegt de Bijbel in figuurlijke taal) en wachten om opgewekt te worden zodat we kunnen opstaan tot een nieuw leven. Dit is volledig gebaseerd op Gods beloften, niet op het feit dat we dit zelf tot stand kunnen brengen.

Wederopstanding als antwoord op de dood

De mens sterft en dan is hij echt dood. Hij leeft niet voort om de een of andere onbekende reden alsof hij onsterfelijk is. De dood kan soms een “bevrijding” zijn van pijn of lijden. Ons lichaam is op een gegeven moment opgebruikt. We kunnen niet verder. De essentie van het leven kan niet langer gedragen worden door ons lichaam en de persoon sterft. De dood als afsluiting van het leven is echter geen antwoord op het verlangen om te leven. De dood is een probleem waarvan we ons bewust zijn, maar dat we niet met onze eigen inspanningen kunnen oplossen. De dood is de “laatste vijand” die op een dag zal worden afgeschaft (1Cor 15,26), schrijft Paulus. Dit is een voorproefje van Gods werk.

In de Bijbel is opstanding het antwoord op de dood. Alleen door opstanding zal iemand weer leven. Alleen een opgestaan persoon kan weer in gemeenschap met God leven. En als Hij op een dag alles in allen zal zijn (1Cor 15,28), dan alleen omdat alle mensen zijn opgestaan, omdat de dood is afgeschaft en in plaats daarvan leven en onvergankelijkheid aan het licht zijn gekomen.

“… Christus Jezus… die de dood afschaft en het leven en de onvergankelijkheid aan het licht brengt door het evangelie, waarvoor ik ben aangesteld als heraut, apostel en leraar van de naties. [Paulus] als heraut, apostel en leraar van de naties”.
2Tim 1:10-11

Verdieping

• Onsterfelijkheid
• Christus, de eersteling van hen die ontslapen zijn