De onzekerheid die wordt veroorzaakt door plotselinge veranderingen wordt gevoeld door brede lagen van de bevolking. Het is allemaal ongelooflijk complex. Hoe kun je je begrip van de wereld filteren en instellen zodat je weer kunt leven? Niet weinigen wenden zich tot samenzweringsmythes. Ze hebben een beslissende invloed op de ontwikkeling van de samenleving. Er wordt niet gezocht naar een manier om met de pandemie om te gaan, maar naar een alternatieve realiteit. Dit trekt de complexiteit van de werkelijkheid enigszins recht, ook al heeft het maar beperkt te maken met de rede. Als psychologisch fenomeen is het waarschijnlijk het best te vergelijken met een beschermingsmechanisme. Dit is begrijpelijk, maar niet erg nuttig om de crisis te boven te komen.

Harald Lesch heel nuchter over het coronavirus.

Beperkingen in het leven

We kunnen hier lang nadenken over samenzweringstheoretici en hun standpunten. Hierover is echter al uitstekende informatie te vinden op internet. We moeten leren om onze eigen onzekerheid en angst onder ogen te zien en dan de huidige situatie met gezond verstand te beoordelen. We moeten geen ruimte geven aan samenzweringstheorieën, net zoals we geen ruimte moeten geven aan paniek. Wat nodig is, is een moedige nuchterheid en de moed om de dingen serieus te nemen.

In deze post wil ik het echter liever over iets anders hebben. Het gaat over lockdowns, die we allemaal al op verschillende momenten in ons leven ervaren. Elke avond liggen we thuis in een soort lockdown in bed. We doen dit zodat we kunnen bijkomen van de dag. Dit aspect kunnen we nu ook opmerken. We moeten kansen herkennen.

Elke avond liggen we thuis in een soort lockdown in bed.

Er zijn andere situaties die ons leven sterk kunnen beïnvloeden. Dit gaat over een ziekte die onszelf treft en ons wekenlang in bed houdt. Het is erg ongemakkelijk, maar meestal herstellen we en keert de normaliteit terug. Als we deze ervaring hebben opgedaan, kunnen we het ook toepassen op de huidige crisis: de crisis is echt, maar zal ooit doorgaan. Normaliteit (in welke vorm dan ook) zal terugkeren.

Naarmate we ouder worden, zullen we ook meer beperkingen ervaren. De krachten nemen af. We kunnen niet langer alles doen. We kunnen veel dingen doen, maar minder lang. Mensen die al langer jong zijn, blijven vaak langer thuis wonen. Het kan worden vergeleken met een langzame lockdown. Toch hoeft dit niet negatief te zijn. Elke leeftijd en elke situatie kent zijn eigen mogelijkheden. Nuchterheid accepteert de huidige uitgangspositie en maakt er met een vooruitziende blik het beste van.

Nuchterheid accepteert de huidige uitgangspositie en maakt er met een vooruitziende blik het beste van.

Je kunt ook een mentale lockdown ervaren, bijvoorbeeld wanneer je partner overlijdt of wanneer je in andere moeilijke situaties terechtkomt. Zulke ervaringen kunnen de levenshouding blokkeren. Wanneer vrienden, familie of metgezellen die een belangrijk deel uitmaakten van iemands leven overlijden, raakt de ervaren omgeving gestrest. Het kan worden ervaren als een blokkade van gevoelens, vooruitzichten en hoop. We moeten deze dingen ook meenemen in onze gedachten. Het leven is nooit gemakkelijk geweest. Soms kan het echt moeilijk zijn.

Een blokkade van emoties, van vooruitzichten, van hoop.

Dit alles is ons dus niet vreemd. Het is echter niet opzettelijk. We moeten ook opmerken dat. Een afsluiting van welke aard dan ook is onwenselijk. Het overkomt ons of we het leuk vinden of niet. Het maakt deel uit van de menselijke ervaring.

Paul in Lockdown.

Schilderij van Rembrandt, 1627. Wikimedia Commons.

Paul in Opsluiting

De apostel Paulus was in gevangenschap tijdens de laatste jaren van zijn leven (naar schatting minstens 4 tot 5 jaar). Dit was een ernstige “lockdown” voor de Joodse man die graag reisde. Verschillende keren werd hij voor korte tijd gearresteerd. Maar tegen het einde van Handelingen is hij voortdurend in gevangenschap.

Hij werd gevangen gezet in Jeruzalem(Handelingen 21:30 e.v.) en zat jarenlang in de gevangenis (Handelingen 24:27), zowel in Jeruzalem als in Caesarea. De tekst beschrijft twee jaar en dit was slechts een deel van zijn tijd in de gevangenis. Het was vreemd, want hij was al jaren niet meer ondervraagd. Dit zijn omstandigheden die we vandaag de dag snel over het hoofd zien omdat we deze situaties niet kennen. Voor Paulus was dit echter een realiteit. Hij moest omgaan met de realiteit in zijn leven, net zoals wij dat vandaag de dag moeten doen.

Paulus was een Romeins burger door geboorte (Handelingen 22:27-29). In zijn verdediging beriep hij zich op de keizer als Romeins burger (Handelingen 25:10-11). Dat was zijn goed recht. Toen werd bepaald dat zijn zaak voor de keizer moest komen (Handelingen 25:12). Paulus moest als gevangene naar Rome worden verscheept.

Zo kwam Paul van de ene opsluiting in de andere terecht. Vanuit Caesarea wordt Paulus per schip naar Rome gestuurd. Vele ervaringen volgden, die allemaal beschreven staan in het boek Handelingen. In het laatste hoofdstuk van Handelingen komt het schip aan in Puteoli, niet ver van Rome (Handelingen 28:13).

Eenmaal in Rome mocht de apostel alleen blijven met de krijger die hem bewaakte (Handelingen 28:16). Hij zat dus waarschijnlijk niet in de gevangenis, maar in een ander onderkomen, misschien in een kazerne of iets dergelijks.

Daarna verandert de situatie weer. In de laatste verzen van het boek lezen we:

“Hij [Paulus] bleef toen twee hele jaren in zijn eigen woning en verwelkomde allen die tot hem kwamen; verkondigde het koninkrijk van God en onderwees met alle vrijmoedigheid en ongehinderdheid over de Heer Jezus Christus.”
Handelingen 28:30-31

In je eigen huurwoning! Paulus zat dus niet alleen minstens twee jaar in Israël in de gevangenis, maar minimaal nog eens twee jaar in Rome. Tegelijkertijd had hij zijn eigen huurflat en kon hij nog veel doen in de afgesloten ruimte. Hij kon niet naar buiten (er stonden soldaten voor de deur), maar hij kon wel mensen thuis ontvangen.

Opmerkelijk genoeg ging de deur niet naar buiten open, bijvoorbeeld voor nieuwe reizen, maar naar binnen, voor het ontvangen van bezoekers en brieven. De apostel verwelkomde iedereen die meer wilde horen over het Koninkrijk van God en hij onderwees in alle openheid en zonder belemmeringen (!) over de Heer Jezus Christus.

De Handelingen van de Apostelen eindigen met deze woorden. De laatste jaren echter, toen hij niet meer zelf kon reizen, bereikte hij verbazingwekkende dingen door te praten en brieven te schrijven. Zo hebben we een schat aan geestelijke rijkdom uit die tijd ontvangen. Dit betreft de zogenaamde “gevangenisbrieven” (Efeziërs, Filippenzen, Kolossenzen, 2 Timotheüs). Het was een zeer vruchtbare tijd. De brieven die hij toen schreef ontroeren christenen vandaag de dag nog steeds.

Onverwachte vruchten van de lockdown

Pauls opsluiting werd een zegen voor ons. Paulus zag zichzelf niet als een gevangene van de Romeinen, maar hij sprak zelf over een “gebondene van Christus Jezus” (Ef 3:1-2). Dat was het perspectief dat hij koos en erkende. Want hoe zijn leven er ook uitzag, hij koos er bewust voor om er een genadevolle betekenis aan te geven. Laat dit een inspiratie voor ons zijn.

Nu vraag ik: welke zegen kan er voortkomen uit onze opsluiting voor anderen? Welke kijk kiezen we in onze situatie? Welke kijk op mezelf en welke houding tegenover andere mensen? En wat doe ik als ik dreig te verdrinken in onzekerheid? Hoe kan ik iets goeds voor mezelf doen? Welke ondersteuning wil ik?