In Psalm 55 schrijft hij:

“Hij heeft mijn ziel in vrede verlost, opdat zij mij niet zouden naderen, want zij zijn met velen tegen mij geweest.”
Ps 55:19

Wat kan dit betekenen? Wat kunnen we hiervan leren? De achtergrond van deze psalm is waarschijnlijk te vinden in 2 Samuël 15. Daar vlucht David uit Jeruzalem voor zijn zoon Absalom. David was nog steeds koning, maar Absalom plande een staatsgreep en kort nadat David Jeruzalem had verlaten, nam Absalom de stad over.

Hier is een vader op de vlucht voor zijn eigen zoon. En dat niet alleen. Davids adviseur Ahithophel heeft zich bij Absalom gevoegd. 2 Samuël 15 geeft een ontroerend inzicht in deze ontwikkeling. David was echter niet alleen, maar er waren meer dan 600 mensen die met hem uit Jeruzalem trokken. Dat waren drie keer zoveel mensen als Absalom bij zich had. Absalom had echter heel Israël tegen David opgehitst. David wilde een bloedbad voorkomen en verliet de stad.

Intrige en machtsspelletjes

Verschillende verwijzingen in de tekst wijzen op deze situatie. David vluchtte niet vanwege vijanden, maar vanwege vertrouwelingen.

“Want niet een vijand veracht mij, anders zou ik het verdragen; niet mijn hater heeft zich tegen mij verheven, anders zou ik mij voor hem verbergen; maar gij, een man van mijn eigen soort, mijn vriend en mijn vertrouweling, die de zoetheid van de gemeenschap met elkaar hebt ervaren, die in feestelijke onrust het huis van God bent binnengegaan!”
2Sam 15:13-15

Intriges en machtsspelletjes van Absalom. David, die ermee te maken krijgt. laster en mensen die deze of gene kant kiezen. Als je de tekst zorgvuldig leest, vind je deze en vele andere verwijzingen naar het hele spectrum van menselijke fouten en verwarring.

Davids vertrouwen in God

Maar midden in dit verhaal lezen we ook over David met zijn vertrouwen in God.

“Maar ik, ik roep tot God, en de Heer redt mij!”
Ps 55:17

De koning denkt echter niet alleen aan de harde realiteit, maar voegt er meteen aan toe:

“s Avonds en ‘s morgens en ‘s middags klaag en jammer ik.”
Ps 55:18

Dat was geen geringe prestatie. Zijn eigen zoon heeft achter zijn rug om de troon opgeëist, het volk tegen hem opgezet en de stad en tempel ingenomen. Er spelen zich echte drama’s af. Maar David plaatst deze ervaring in een grotere context:

“En hij [Gott] hoorde mijn stem. Hij heeft mijn ziel in vrede verlost, zodat ze niet in mijn buurt kunnen komen. Want zij zijn met velen tegen mij geweest.”
Ps 55:18-19

David werd gehoord

God hoorde hem. Dat getuigt hij hier aan King. God hoorde zijn stem en verloste zijn ziel in vrede. Dat was niet zomaar een vrome uitspraak. Hier sprak David vanuit zijn eigen pijnlijke ervaring. God heeft zijn ziel tot vrede verlost, hoewel de uiterlijke situatie tot nu toe niet veranderd is. Hij was voorlopig veilig met al zijn volgelingen, maar hij liet de stad, de troon en de tempel achter. David bevond zich niet in een comfortabele situatie, maar werd door bedrog en verraad gedwongen om te vluchten. Zijn ziel was echter in vrede.

David vertrouwt op God

Het woord “ziel” staat voor de hele mens, voor het leven dat we hebben, voor het gevoel. Ziel is hier geen “hoger principe”, maar de samenvatting van wat ons menselijk maakt. David was in “geestelijke nood”, door de uitdagingen van zijn situatie. Hier heeft hij zich tot zijn God gewend en getuigt nu:

“Hij heeft mijn ziel verlost tot vrede.”

Vrede! Maar niet extern. Naar buiten toe was er chaos en onzekerheid. Het woord “verlost” (hb. padah) wordt gebruikt voor een losprijs. Bijvoorbeeld, in de eerste vermelding van dit woord in Ex 13:13. Er werd iets gedaan in reële termen om iets gratis te kopen. Dit is wat David leert. God heeft voor hem bemiddeld en heeft zijn ziel nu vrijgemaakt voor vrede. Actief! Op dezelfde manier lazen we dit al in een eerdere uitspraak van David:

“Zoals de HEER leeft, die mijn ziel verlost (hb. padah) van alle moeilijkheden.”
2Sam 4,9

Het is verbazingwekkend, want er zijn velen tegen David. De koning beschrijft het echter als volgt:

“Dat zij niet tot mij kunnen naderen, want zij zijn met velen tegen mij geweest. God zal hen horen en verdrukken – Hij is van oudsher troonopvolger, want er is geen betrouwbaarheid bij hen en zij vrezen God niet.”
2Sam 15:19-20

David vertrouwt op God. Dat zijn heel andere cijfers dan toen ze tegen David tekeer gingen. Bij zijn vijanden is er geen betrouwbaarheid en zij vrezen God niet. Dit is hoe David zijn situatie beoordeelt. Deze beschrijving is slechts een aanvulling. David laat zich hier niet meeslepen met vijandbeelden. Hij schetst eenvoudigweg de hele omgeving zoals hij die begrijpt.

Centraal staat echter de uitspraak “Hij heeft mijn ziel verlost in vrede”. Dat is het licht waarover deze Psalm spreekt. Helaas is de achtergrond hiervan pikzwart. Dat is precies waarom het getuigenis in deze Psalm zo sterk is.

Loslaten

Ik wens dat we in ons leven kunnen herkennen zoals David. David had de moed om alles achter te laten, de troon, de tempel. Hij wilde geen bloedbad in Jeruzalem. Hij vertrok, vol waardering voor iedereen die met hem meeging, zoals we in 2Sam 15 kunnen lezen. De priesters hadden ook de Ark van het Verbond uit het Heilige der Heiligen de stad uit laten gaan, maar David stuurt hen terug met de Ark:

“Breng de ark van God terug naar de stad! Als ik gunst vind in de ogen van de HEER, dan zal hij mij terugbrengen en mij hem en zijn plaats weer laten zien.”
2Sam 15:25

David oefent met loslaten. En loslaten in geloof gebeurt niet alleen door de controle uit handen te geven, maar ook door alles bewust over te geven aan God. David vertrouwt op God. Hij zal het goed doen, hoe dan ook. David vertrouwt erop dat God het zal oplossen. Wat er ook komt, David wil het uit Gods hand nemen.

Waar men zich voor God neerknielt

Dan lezen we hoe David de stad uitging en naar de Olijfberg kwam. De situatie is bijna identiek aan hoe Jezus later Jeruzalem verlaat en in Getsemane huilt en met God in gebed worstelt.

“En David ging de heuvel der olijfbomen op, en weende, terwijl hij ging; en zijn hoofd was bedekt, en hij ging blootsvoets. En al het volk, dat bij hem was, liet een iegelijk zijn hoofd bedekken, en ging gedurig wenende op.”
2Sam 15,30

De Olijfberg wordt een paar verzen verderop beschreven met deze woorden: “Toen David op de top was gekomen waar men zich voor God neerknielt (hb. shachah)” (2Sam 15:32). Het was afgezonderd van de stad, maar toch aan de overkant van de weg naar de Tempelberg. Het was een passende plek om je hart voor God uit te storten.

Wie zal je ontvangen

Vrede is een belangrijk woord in de Bijbel en een belangrijk onderwerp. Het is belangrijk omdat de dingen vaak niet vredig zijn in deze wereld. Het concept krijgt zijn kracht juist van de tegenstrijdigheid, van de andere ervaring. Vrede, of “shalom” in het Hebreeuws, is meer dan de afwezigheid van oorlog. Het is welzijn, de bevestiging van het leven.

“Hij heeft mijn ziel verlost tot vrede” zegt dus meer dan alleen een wapenstilstand. David heeft vrede, hij is veilig, hij ervaart welzijn. Dit alles alleen omdat hij op God vertrouwt. De vrede die David voelt is gebaseerd op zijn God.

“Werp op de HEERE uw last, en Hij zal u ondersteunen; Hij zal de rechtvaardige in eeuwigheid niet laten wankelen.”
Ps 55:23