“Alle zonden zullen worden vergeven”

Jezus kwam naar de wereld om zondaars te redden. Hij volbracht dit ook (Johannes 19:30). Helaas helpt dit volgens sommigen niet in elke situatie. Hiervoor wordt een specifiek Bijbelvers aangehaald. Dit is een van de argumenten die gebruikt worden om te twijfelen aan de “redding van alle mensen, in het bijzonder van gelovigen” (1Tim 4:10). Het is één van de argumenten tegen een “alles verzoenend” (Kol 1:20) en voor een doctrine van hemel en hel.

Er wordt verwezen naar de volgende bijbeltekst:

“… Maar wie de Heilige Geest lastert, heeft geen vergeving voor eeuwig, maar is schuldig aan eeuwige zonde.”
Mk 3,29 (Openb. Elbf.)

Volgens de argumentatie kan dit niet worden overtroffen in duidelijkheid en is het een duidelijke aanwijzing dat God niet alles vergeeft, dat de toorn van God op sommige mensen blijft rusten en dat deze persoon dan voor eeuwig door God wordt verstoten. De laatste is dan de verfraaide beschrijving van wat wordt beschouwd als “eeuwige kwelling in de hel”. Maar is dat de juiste en enige interpretatie? Dat wil hier nu onderzocht worden.

Laten we eerst het vers direct ervoor lezen:

“Voorwaar, Ik zeg u: Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden, ook de godslasteringen waarmee zij lasteren; maar wie lastert tegen de Heilige Geest, die heeft geen vergeving voor eeuwig, maar is onderworpen aan een eeuwig oordeel.”
Mk 3,28-29

Jezus zegt hier eerst iets heel opmerkelijks: “Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden”. Deze uitspraak heeft een enorme reikwijdte. Begrijpen we deze? Als we zijn opgegroeid met het beeld van een boze en straffende God, dan zijn zulke uitspraken zelden verlicht. Ik heb ontmoetingen gehad met mensen die door hun bekrompen opvattingen Gods genade ontzegd werden. Hoe anders klinkt deze uitspraak: Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden!

“Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden”.

Volgens sommige leerstellingen is er echter een uitzondering op deze alomvattende uitspraak, die gebaseerd is op het tweede deel van het vers: “Maar wie de Heilige Geest lastert, heeft geen vergeving voor de eeuwigheid”. Dit tweede deel van de zin roept angst op. Nog afgezien van wat deze godslastering tegen de Heilige Geest precies inhoudt, is het duidelijk dat de grote veelheid aan zonden juist vergeving niet in de weg staat. Slechts één ding lijkt het tegen te houden – al het andere kan worden vergeven. De eerste verklaring komt neer op bevrijding, ook al verdient het tweede punt nadere aandacht.

Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden! “Moeten” is hier niet in de betekenis van “moeten”, maar in de context gaat het over vergelijking. Het probleem ligt niet bij alle zonden, maar bij een bepaalde godslastering. De focus in de tekst ligt op deze ene godslastering, die alleen betekenis en betekenis krijgt in de context.

Tekst in context

Het is verbazingwekkend dat voorstanders van een doctrine over de hel altijd alleen het tweede deel van de uitspraak citeren, nooit het eerste deel, en nog minder vaak de hele context. Hoe kan het dat Jezus duidelijk zegt dat alle zonden aan mensen vergeven moeten worden, en dat we daar nooit iets over horen?

Een tekst krijgt zijn eigen betekenis pas in de context. Dat is waar de verbinding met het begrip van het publiek op dat moment plaatsvindt.

Dit is het verhaal:

“En de schriftgeleerden, die van Jeruzalem afkwamen, zeiden: Hij heeft Beëlzebub! En: Bij het hoofd der demonen drijft hij demonen uit! Toen riep hij [Jesus] hen bij zich en sprak tot hen in gelijkenissen: Hoe kan de satan de satan uitdrijven? En als een koninkrijk in zichzelf verdeeld is, kan zo’n koninkrijk niet standhouden. En als een huis in zichzelf verdeeld is, kan zo’n huis niet blijven staan. En als Satan tegen zichzelf in het geweer komt en verdeeld is, kan hij niet standhouden, maar komt hij aan zijn einde. Niemand kan het huis van de sterke man binnengaan en zijn huishouden beroven, tenzij hij eerst de sterke man bindt; alleen dan zal hij zijn huis beroven. Voorwaar, Ik zeg u: Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden, ook de godslasteringen waarmee zij lasteren; maar wie lastert tegen de Heilige Geest, die heeft geen vergeving voor eeuwig, maar is onderworpen aan een eeuwig oordeel. Want zij zeiden: Hij heeft een onreine geest.”
Marcus 3:22-30

Dit gaat over een gesprek tussen de schriftgeleerden en Jezus. De schriftgeleerden hadden al eerder geprobeerd om Jezus te beschuldigen van een overtreding van de religieuze wetten (bijv. Mc 3,2). Religiositeit heeft deze neiging in zich. Het zijn dezelfde die nu het werk van Jezus in diskrediet brengen en beweren: “Hij heeft Beëlzebub!” (de leider van de demonen). Een paar verzen verder legt Marcus dit uit als hij er weer naar verwijst: “Hij heeft een onreine geest”.

De godslastering tegen de Heilige Geest

Laten we nu proberen het plaatje compleet te maken vanuit de context. Jezus’ uitspraken zijn gericht aan deze schriftgeleerden die beweren dat Hij bezeten is. Ze beoordelen Gods werk door Jezus verkeerd. Daar ligt de impuls. Het was Gods Geest die door Hem heen werkte, geen onreine geest, geen demon. De verklaring van de schriftgeleerden was niet slechts een ongelukkige inschattingsfout, maar een opzettelijke toeschrijving. Dit maakte het een godslastering van het werk van de Heilige Geest.

“Voorwaar, Ik zeg u: Alle zonden zullen de mensenkinderen vergeven worden, ook de godslasteringen waarmee zij lasteren; maar wie lastert tegen de Heilige Geest, die heeft geen vergeving voor eeuwig, maar is onderworpen aan een eeuwig oordeel.”

Het verband is duidelijk. Maar hoe had het er anders uit kunnen zien? Er is nog een verhaal dat hierover gaat. De discipelen van Johannes de Doper vroegen eens: “Ben jij degene die moet komen, of moeten we op iemand anders wachten? En Jezus antwoordde en zeide tot hen: Blinden krijgen hun gezichtsvermogen, lammen lopen, melaatsen worden gereinigd, doven horen, doden worden opgewekt en aan armen wordt het evangelie verkondigd. En gezegend is hij die geen aanstoot aan mij neemt!” (Vgl. Mt 11:2-6). Dus het had opnieuw geïnterpreteerd kunnen worden. De schriftgeleerden namen echter aanstoot aan Hem, vooral door te zeggen dat Jezus een onreine geest had.

Geen vergeving voor de eeuwigheid

Er is nog een punt dat opmerking verdient. Het gaat om de ervaren “zwaarte van de straf”, in het bijzonder de duur. De verklaring luidt als volgt: “Maar wie de Heilige Geest lastert, heeft geen vergeving in de eeuwigheid, maar is onderworpen aan het eeuwige oordeel.”

Het gaat over de betekenis van eeuwigheid (zelfstandig naamwoord) en eeuwig (bijvoeglijk naamwoord). Dit wordt vaak geïnterpreteerd als “eindeloosheid”. Dit is waar de echte dreiging vandaan komt.

“Eeuwigheid” is echter een zeer selectieve vertaling en helemaal niet in overeenstemming met de context. Dit kan worden afgeleid uit zowel nauwkeurigere vertalingen als uit een vergelijking met parallelle teksten.

Het wordt als volgt geïnterpreteerd: wie geen “ vergeving voor eeuwig ” ontvangt, ontvangt nooit vergeving. Dat is nu de vraag. Gaat het over eindeloosheid? En wat is een eeuwigheid?

De hier geciteerde Herziene Elberfelder Vertaling heeft de oplossing in de voetnoot:

Het woord “eeuwigheid” is een vertaling voor het Griekse aion. Het is op talloze plaatsen vertaald als “leeftijd” en selectief als “eeuwigheid”. De twee vertalingen sluiten elkaar echter uit. Iets kan niet tegelijkertijd beperkt en onbeperkt zijn. De vertalingen hier zijn verwarrend.

Een eon in de Bijbel is geen onbeperkte tijd, maar fundamenteel en altijd een beperkte tijd. Hoewel de tijd lang is, is er geen einde aan. Het is wat begrijpelijkerwijs wordt omschreven als een tijdperk. Bekijk de andere bijdragen > hier.

De discipelen vroegen Jezus bijvoorbeeld wat het teken was van Zijn aanwezigheid en het einde van het huidige tijdperk (eon)? (Mt 24:3). Als deze tijd voorbij is, komt de volgende tijd, de volgende eon (Mc 10,30). Jezus toonde de krachten van dit toekomstige Messiaanse tijdperk (vgl. Heb 6:5). Er waren tekenen en wonderen die wezen op dit tijdperk en zijn Messias. Een eindeloze eeuwigheid is hier niet op zijn plaats.

In het Concordant Nieuwe Testament wordt de passage als volgt weergegeven:

“Maar wie de Heilige Geest lastert, heeft geen vergeving voor de eon, maar is aansprakelijk voor het eonige gevolg van zonden.”

Aeonisch is dat wat betrekking heeft op de zojuist beschreven aeon. Dus eeuwig is niet langer dan de eeuwigheid waar het naar verwijst. De verklaring is duidelijk: wie tegen de Geest zondigt, heeft geen kwijtschelding voor de eon, maar moet de gevolgen dragen tijdens deze genoemde eon. Zonder in detail te treden: De schriftgeleerden die de Geest lasteren, zullen geen deel hebben aan de komende eon. Dat dit zo is kan worden afgeleid uit een parallelle passage in Mt 12,32:

“Wie een woord spreekt tegen de Zoon des mensen, hem zal het vergeven worden; maar wie een woord spreekt tegen de Heilige Geest, hem zal het niet vergeven worden, noch in deze eon, noch in de toekomende.”
Concordant Nieuw Testament

“En indien iemand een woord spreekt tegen de Zoon des mensen, het zal hem vergeven worden; maar indien iemand spreekt tegen de Heilige Geest, het zal hem niet vergeven worden, noch in dit tijdperk [Gr. aion], noch in het toekomende.”
Herziene Elberfelder vertaling

In deze passage wordt het bijzonder duidelijk dat het woord “eeuwigheid” de betekenis heeft van tijdperk, en het huidige tijdperk wordt vervangen door het tijdperk dat komt. Wie nu tegen de Heilige Geest spreekt, zal noch in dit tijdperk noch in het toekomende tijdperk vergeven worden. Opvallend: wat er daarna gebeurt is geen onderdeel van de verklaring!

De onveranderlijke eindeloosheid die in deze passage wordt geïnterpreteerd staat niet in de tekst. Hierover en over de komende Messiaanse tijd wordt een verklaring afgelegd. Dat is de horizon van de evangeliën. De horizon is beperkt en wat er daarna gebeurt is buiten zicht. Het is geen thema in de evangeliën.

Wordt godslastering vergeven?

Tot nu toe hebben we veel gegevens verzameld. Nu is het tijd voor een beoordeling. Zal deze godslastering nooit vergeven worden? Is dit de enige zonde die nooit vergeven kan worden? Dit kan niet worden bewezen op basis van de genoemde passage. Integendeel, het idee van een eindeloosheid wordt niet bewaard.

In veel teksten is het alsof je het eerste en het volgende dorp op een lange route beschrijft. Maar wat daarachter op het pad ligt, hoeft niet het onderwerp van deze beschrijving te zijn. Dus terwijl we aan de ene kant de belofte van Jezus hebben dat alle zonden vergeven zullen worden, wordt godslastering tegen de Heilige Geest noch in de huidige aeon noch in de toekomstige aeon vergeven. Zij die eraan deelnemen missen daarom de zegeningen van het messiaanse tijdperk. Anderen zullen echter het aeonische leven ontvangen in deze komende aeon (Mc 10:30). Het contrast kon niet groter zijn. Maar een eindeloze eeuwigheid is niet waar het om gaat.

Uit de tekst in de evangeliën alleen kunnen we geen conclusies trekken over het uiteindelijke lot van deze mensen. Want dit gaat niet over de uiteindelijke bestemming van alle mensen, maar slechts een direct gevolg van de godslastering van de schriftgeleerden, in de context van Jezus’ verkondiging over het Messiaanse koninkrijk. Verder kan er niets worden afgeleid.

Laat het voor deze post voldoende zijn om te zeggen dat dit niet gaat over een zonde die nooit vergeven kan worden, want dat was het argument.

Laten we teruggaan naar het eerste citaat uit dit artikel, waar Paulus zei dat Christus in de wereld kwam om zondaars te redden. Hij zegt verder dat hij van alle zondaars de eerste in rang is. Zelfs hem overkwam genade, als voorbeeld voor allen die na hem tot geloof komen.

“Maar de genade van onze Heer is overweldigend,
met geloof en liefde die in Christus Jezus is.
Geloofwaardig is het woord en elk welkom waard,
dat Christus Jezus in de wereld kwam om zondaars te redden,
waarvan ik de eerste ben.
Maar juist daarom heb ik genade gekregen,
zodat Jezus Christus voor mij de eerste zal zijn,
alle geduld getoond,
als een patroon voor hen die in de toekomst in Hem geloven,
naar het aeonische leven”
1Tim 1,14-16 KNT

Samenvatting

Godslastering tegen de Heilige Geest is een heel specifieke reactie op beweringen van sommigen. Jezus formuleerde een heel direct antwoord. Vrij vertaald betekent dit in de context van die tijd: Wie Gods werk lastert, zal niet in het Messiaanse koninkrijk zijn. Wat er daarna gebeurt, maakt echter geen deel uit van de verklaring. Het is verschrikkelijk wanneer deze tekst misbruikt wordt om gelovigen bang te maken, zoals nu gebeurt.