In Romeinen 5 schrijft de apostel Paulus:

“Maar terwijl wij nog zwak waren, zelfs volgens de huidige termijn, stierf Christus voor de onrechtvaardigen. – Want bijna niemand zal voor een rechtvaardige sterven.”
Rom 5:6-7

Het einde van religieus gedrag

Christus stierf voor de ontrouwen, schrijft Paulus. Want, voegt hij eraan toe, bijna niemand zou sterven voor een rechtvaardig man. Duidelijke taal die het einde betekent van alle religieuze ijver. Christus stierf niet voor vrome ijveraars, niet voor mensen die nauwgezet alle “regels” volgden of probeerden om “tot God te naderen”. Dit alles wordt niet beloond met de “dood van Christus”. Dat zou krankzinnig zijn. Christus stierf niet voor de vromen, Hij stierf voor de onvromen.

Hij verdubbelt zijn woorden als hij schrijft dat bijna niemand zou sterven voor een rechtvaardig man. Dat zou niet nodig zijn geweest. Zij die al rechtvaardig zijn hebben geen oplossing nodig voor hun vervreemding van God, geen verlossing. Niets hoeft hersteld te worden, niets hoeft gerepareerd te worden in een rechtschapen persoon. Een rechtvaardig mens is al rechtvaardig, daarom wordt hij zo genoemd! Waarom heeft zo iemand dan Gods rechtvaardigheid nodig, die Hij aan het kruis tot stand bracht? Zij die al rechtvaardig zijn door hun eigen inspanningen hebben de genade van God niet nodig.

Paul is nuchter. Ongelooflijk nuchter. Hij heeft al eerder in Romeinen verklaard dat niemand rechtvaardig is (Rom 3:10). Er is ook niemand die God ernstig zoekt (Rom 3:11). Alle mensen zondigen, schieten tekort en missen de heerlijkheid van God (Rom 3:23). Alle mensen lijden aan een tekort. Dit staat echter in schril contrast met de vrome inspanningen van sommige mensen, of met de regels van de menselijke religie.

Het Evangelie, het Goede Nieuws dat Paulus verkondigt, gaat een heel andere kant op. Niemand is rechtvaardig, maar iedereen ontvangt Gods eigen gerechtigheid gratis (Rom 1:15-16, Rom 3:21-24). Dit soort prediking staat dwars op elke menselijke inspanning.

Nadat hij in hoofdstuk 3 en 4 deze gerechtigheid van God voor ieder mens heeft verklaard, ontwikkelt de apostel in Romeinen 5 gedachten over de implicaties van deze boodschap. Bredere en bredere cirkels worden getrokken. In deze verzen kijkt hij terug en schetst hij een contrast met de tijd voordat we tot geloof kwamen. Paulus herinnert ons eraan hoe het vroeger was en hoe het daarna werd.

“Want toen we zwak waren …”
Rom 5:6

Dit schrijft hij aan de kerk in Rome. Hij schrijft aan de gelovigen. Ze mogen niet vergeten hoe het vroeger was. Paulus zegt: In die tijd, toen jullie nog zwak waren, toen jullie nog zonder geloof in deze wereld leefden, is Christus voor jullie gestorven! Het is belangrijk om te onthouden dat de kruisiging en wederopstanding slechts een paar jaar eerder hadden plaatsgevonden. Veel mensen leefden al toen de kruisiging in Jeruzalem werd uitgevoerd. Paulus hield een preek over het feit dat de mensen in Rome in die tijd alleen maar hun eigen leven leidden en niets wisten van dit alles.

Deze omstandigheid dat Jezus stierf toen de meeste mensen nietsvermoedend hun eigen leven leidden, grijpt Paulus nu aan om over het doel van God te praten. Pas later kwamen de Romeinen tot geloof. Een valse vroomheid die Paulus hier niet noemt, kan snel om zich heen grijpen. Daarom nu de vergelijking: jij was nog steeds onwetend toen Christus voor jou stierf. Hij stierf dus niet vanwege jouw goede bedoelingen, jouw onberispelijk gedrag of vanwege jouw vrome opvattingen. Daar was niets van waar. Christus stierf voor de goddelozen!

Gods actie centraal

Paulus wijst vroomheid niet af. Op een andere plaats schrijft hij “Godzaligheid is een groot kapitaal…” (1Tim 6,6). (1Tim 6,6). Daar is de context echter anders. Hier in de Brief aan de Romeinen gaat het over verduidelijking. Gods actie vond plaats toen jij nog onwetend was. Het heeft niets te maken met jouw inspanning of de mijne. We hebben de actie van God niet uitgelokt. Hij deed dit uit eigen beweging. We komen later wel.

“Want terwijl wij nog zwak waren, zelfs volgens de huidige term, stierf Christus voor de onrechtvaardigen. – Want bijna niemand zal voor een rechtvaardige sterven, maar voor de goede zaak durft iemand misschien toch te sterven.”
Rom 5:6-7

Paulus stelt Gods handelen altijd centraal. We waren niet eerlijk. Daar zou God Zijn Zoon niet voor sturen. Het begint allemaal bij Hem. Hieruit komt de radicale kracht van het evangelie van genade voort. Hierdoor herkennen we echter ook de intentie van God en zijn liefde.

“Maar God verheft zijn liefde jegens ons doordat Christus, toen wij nog zondaars waren, voor ons gestorven is.”
Rom 5:8

Gods liefde wordt benadrukt omdat deze onzelfzuchtig en zonder betrokkenheid was. God houdt van Zichzelf. We hebben er niets mee te maken. Dit bewijst Zijn liefde. Christus stierf voor de ontrouwen, namelijk voor de Romeinen en ieder ander mens toen zij nog zondaars waren. God heeft onze goedkeuring niet nodig om van ons te houden.

Gods liefde heeft gevolgen

Paulus bouwt zijn argument stap voor stap op. Nu vat hij deze woorden samen en leidt er een bemoediging uit af:

“Hoeveel meer dus?
we zijn gerechtvaardigd, nu in Zijn bloed,
door Hem gered worden van de toorn!”
Rom 5,9, vgl. 1Th 1,10

De toorn van God is al genoemd door Paulus in hoofdstuk 1: “Want de toorn van God is geopenbaard vanuit de hemel …” (Rom 1:18). Laten we de toorn van God niet verwarren met het laatste oordeel. De toorn van God is het oordeel dat God “vanuit de hemel” over de aarde brengt. Maar we zullen hiervan worden gered, schrijft hij hier. Wat wordt bedoeld met deze toorn van God?

De toorn van God

Paulus leefde vanuit een bijna-verwachting. De profeten van Israël hadden gesproken over een komend Messiaans koninkrijk. Ook al is de kerk niet Israël, toch wordt er een toorn van God verwacht, zoals is gemeld. Dit gaat niet over een laatste oordeel of een hiernamaals, maar over Gods gerechtelijke actie hier in deze wereld. (Wie niet bekend is met dit idee, kan gewoon alle plaatsen in de Bijbel opzoeken waar de toorn van God wordt genoemd. Overal waar het op aarde plaatsvindt).

De toorn van God wordt zichtbaar bij het aanbreken van de Dag des Heren, wanneer de vestiging van het Messiaanse Koninkrijk aanstaande is. Het is een oordeel op aarde, en het gaat over in de Messiaanse beloften (Mt 24 en 25, vgl. Jes 13:9, Rom 2:5). De kerk zal deze toorn zien aankomen, maar zal er niet in vallen (Rom 5:9, 1Th 5:9, 1Th 1:10).

Gered van de toorn

Paulus schrijft dat we gered zijn “van de toorn” of “vanuit het komen van de toorn” (1Thess 1,10). Daarom draait het allemaal om tijd. Dit is belangrijk als we de tekst willen begrijpen. We zijn niet gered “van de toorn”, maar tijdelijk gered “van de toorn”. Dit is ook logisch, want Paulus heeft het hier over verlossing en niet over het uitspreken van toorn (dat deed hij al in het eerste hoofdstuk). Natuurlijk zijn beide waar, want wie gered wordt van de toorn, wordt ook gered van de toorn.

Paulus moedigt aan. Als God al getuigt van Zijn liefde voor ons, is het dan niet duidelijk dat Hij ons ook redt van de toorn? Het is veelzeggend dat Paulus het persoonlijke geloofsbegrip van de mensen in Rome in een veel grotere context plaatst. Natuurlijk wisten de gelovigen in Rome dat God in de wereld werkt, en niet alleen in het persoonlijke leven (dit is vandaag de dag vaak een beetje verloren gegaan). Paulus wil dat ze de persoonlijke ervaring op basis van het kruis en de opstanding waarderen, maar ook dat ze daaruit begrijpen wat hun positie is in het veel grotere plan van God. Ten eerste zou, volgens de woorden van de profeten, een toorn van God wereldwijd zichtbaar worden. Daarom noemt Paulus dit. Dit komt voort uit de verwachting in die tijd en niemand wist dat we deze regels 2000 jaar later opnieuw zouden lezen.

Docken op de juiste plaats

Laten we aan het eind vasthouden waarom het echt werkt. Het gaat over Gods werk dat in Christus plaatsvindt zonder onze tussenkomst. Hij stierf voor de ontrouwen. Ik kan daar “dokken”, want zo ben ik ook bedoeld. Wanneer we “dit besef scherp houden”, lost veel misplaatste vroomheid op.