En dat niet alleen!

We lezen verder in de Brief aan de Romeinen, hoofdstuk 5. Hij schrijft:

“Niet alleen dat,
maar we mogen ook roemen in beproevingen, wetende dat beproeving tot volharding leidt, maar volharding tot proeftijd en proeftijd tot verwachting. Maar de verwachting laat ons niet beschaamd worden, want de liefde van God is uitgestort in onze harten door de Heilige Geest die ons gegeven is.”
Rom 5:3-5

Paulus breidt de betekenis van Gods gerechtigheid steeds verder uit, alsof er een causaal verband is met elke vorige stap. Het brengt eerst vrede voor ons tot stand, vrede met God. Maar het heeft ook een effect op ons leven. We roemen niet alleen in wat we begrijpen van Gods werk, maar we leren zelfs de moeilijke dingen in het leven in dit licht te zien.

Het gaat niet om een oppervlakkige blik. Het gaat om een ervaring die iedereen alleen zelf kan hebben. Zelfs onplezierige of zelfs bedreigende situaties kunnen goede dingen bevatten. Dat doet je opkijken. Dit betekent niet dat je alles kritiekloos moet accepteren of dat je verkeerde dingen niet bij hun naam moet noemen. Paulus spreekt over een concept, een begrip van de werkelijkheid, waarin Gods werk door ons heen vrucht kan (niet: moet) dragen:

De liefde van God als drijfveer

Van beproeving naar volharding, naar proeftijd en naar verwachting liggen beproevingen. Het een veroorzaakt het ander. Dat zal waarschijnlijk niet van de ene op de andere dag gebeuren. Maar het feit dat zoiets “negatiefs” als beproeving een “positief” resultaat kan hebben, heeft te maken met het feit dat Gods liefde in onze harten wordt uitgestort. Dat verandert alles.

Deze liefde van God, waarover de apostel in de volgende verzen opnieuw spreekt, laat ons niet versagen in verwachting. De liefde van God laat ons de dingen in Zijn licht zien, laat ons de dingen op de juiste manier met elkaar verbinden. We worden meegenomen in Gods verhaal en begrijpen onszelf nu op dezelfde manier.

Paul is niet wereldvreemd

Dit betekent natuurlijk niet dat we ineens de hele wereld met een roze bril bekijken. Het is geen banalisering van de werkelijkheid die Paulus hier propageert, of een verheerlijking van het martelaarschap, noch een wereldvreemde ontkenning van lijden. Integendeel – hij vertrekt vanuit het lijden en de beproeving. Hij legt de aard van de verdrukking niet uit. Maar hij spreekt alsof niet alleen hijzelf de ervaring had, maar ook de Romeinen goed wisten waar het over ging. Dus hij kan het in een paar woorden zeggen.

Druk en ontberingen

Wat kunnen we ons voorstellen in de verdrukking? Christenvervolging bestond al in die tijd en Paulus behoorde zelf tot degenen die de nieuwe groep christenen wilden vervolgen en doden (Handelingen 8:1-3, Handelingen 9:1-2, 1Tim 1:12-13). Elders spreekt de apostel over de vele ontberingen en uitdagingen die hij zelf heeft ervaren (2 Kor 11:23-28).

Uit deze en soortgelijke passages kunnen we zien dat het leven niet gemakkelijk was. Er was genoeg druk en ontbering om er doorzettingsvermogen van te leren. Iedereen ervaart druk en tegenspoed in zijn eigen leven, soms hier, soms daar. Daar is niets veranderd. Ik vermoed echter dat de meeste lezers vandaag de dag aanzienlijk comfortabeler zijn dan de mensen in Paulus’ tijd.

Het gaat om het fruit

Laten we nu proberen de verbanden te begrijpen. Druk en ontbering maken een verschil. Het gaat om het fruit. Sommige dingen komen alleen onder druk tevoorschijn. Diamanten, bijvoorbeeld. Levenservaring maakt er ook deel van uit. Als ervaringen te zwaar zijn, kunnen ze je breken. Maar dat is niet waar de apostel het hier over heeft. Hij houdt zich bezig met grotere contexten, met de concepten. Hij wil iets schrijven aan de gemeente in Rome (zowel de sterken als de zwakken, Rom 14:1), dat je kunt gebruiken als leidraad voor je begrip en je dagelijks leven.

Als je deze regels leest, is het de bedoeling dat je je eigen ervaring even blokkeert. Het gaat niet altijd over mij of over jou als er iets geschreven wordt. Om te leren, moeten we luisteren. Wat probeert de apostel te zeggen? Het werkt als volgt:

Verdrukking veroorzaakt volharding als we onder druk blijven staan. Volharding zorgt voor proeftijd. Het laat zien dat we de beproeving in ons leven kunnen integreren en verdragen. We worden niet door alles uit koers gebracht. Dit is het effect van genade en bemoediging in onze levens. Als dit lukt – we mogen oefenen – dan leren we van verwachting wat verwachting betekent . We leren vooruit te kijken, ons af te stemmen op Gods handelingen en doel. Verwachting laat ons niet beschaamd achter in het dagelijks leven, omdat we vertrouwd zijn met Gods liefde in ons leven (“Gods liefde huist in ons, door Zijn Heilige Geest.”).

Inzicht en ervaring geven visie

Paulus spreekt over de ervaring. Misschien is het niet jouw ervaring of de mijne tot nu toe. Paulus kijkt echter vooruit, vanuit zijn eigen ervaring. Hij deelt met de kerk in Rome wat echt helpt. Daar draait het allemaal om. Hij beschrijft hoe de gerechtigheid van God zichzelf uitdrukt en bewijst in het dagelijks leven.

Verwachting is niet vreemd aan het leven. Het vervangt deze wereld niet simpelweg door een beeld van het hiernamaals of door een vrome projectie. De apostel probeert hier geen parallelle wereld te creëren met de dagelijkse ervaring. Hij wil dat we leven door de kracht van God in deze huidige wereld.

We hebben zowel een verwachting die in ons leven bewezen is als een begrip van Gods liefde, ook door onze eigen ervaring. Beide zijn verankerd in het hier en nu. Als dat niet duidelijk is, kun je ernaar vragen. Dat verandert onze kijk. Inzicht geeft uitzicht. Dat geldt voor vandaag.

De apostel schrijft opnieuw in detail over deze dingen in Romeinen 8, waar ik hier kort op in ga:

“Want door deze verwachting (Rom 8:18-23) zijn wij gered. Maar de verwachting die men ziet, is geen verwachting; want wat een mens ziet, verwacht hij dan nog? Maar als we verwachten wat we niet zien, wachten we er met volharding op.”
Rom 8:24-25