Van onrijpheid naar volwassenheid

Onze levens zijn complex. Onze carrière wordt niet zelden gekenmerkt door afhankelijkheden. Er is al een gezonde afhankelijkheid als kind, namelijk van de ouders. In een gezonde groei worden kinderen liefdevol maar stevig opgevoed vanuit deze afhankelijkheid naar onafhankelijkheid en vrijgelaten in een volwassen leven. Dat is het ideale geval. De werkelijkheid komt niet altijd overeen met dit ideale geval.

Een soortgelijke ontwikkeling zou ook vanzelfsprekend moeten zijn in ons denken, hopen en geloven. Helaas komt dit ook niet altijd overeen met de werkelijkheid. Dit is verrassend omdat de Bijbel zelf onmiskenbaar op een dergelijke ontwikkeling wijst.

“Zo kon ik, broeders, niet tot u spreken als tot geestelijk gezinden, maar alleen als tot vleselijk gezinden, als tot kinderen in Christus. Ik heb jullie melk te drinken gegeven, geen vast voedsel, want jullie waren nog niet in staat om het op te nemen.
1Cor 3,1-2

We hebben het hier over minderjarigen. Op dit punt is de eerste kwestie de indruk van “volwassen” versus “onvolwassen”. Minderjarigen zijn afhankelijk. Ze kunnen (figuurlijk) alleen melk drinken en nog geen vast voedsel tot zich nemen (vgl. Heb 5:12-14). Dit heeft betrekking op zeer jonge kinderen. Het woord “onvolwassen” (gr. nepios) is verwant aan het woord “jong” (gr. neon). Voor een goed begrip: dit is een tijdelijke situatie. Omdat gezonde jonge kinderen opgroeien, onafhankelijk worden en uiteindelijk volwassen worden. Het gekozen beeld is duidelijk en ondubbelzinnig.

In dezelfde brief, in het hoofdstuk over liefde, gebruikt Paulus dezelfde term:

“Maar als de volwassenheid komt, zal dit uit de fractie worden verwijderd. Toen ik minderjarig was, sprak ik als een minderjarige; ik was gezind als een minderjarige, en ik waardeerde alles als een minderjarige. Maar toen ik een man werd, heb ik de dingen van onrijpheid verworpen.”
1Cor 13,10-11

Volwassenheid en volwassenheid komen na onvolwassenheid. Minderjarigen zijn in wezen kinderen. In de taal van het Nieuwe Testament is het verschil tussen een kind en een zoon volwassenheid (vgl. Gal. 4:1-7). Of iemand meerderjarig is of niet hangt niet af van zijn leeftijd, maar van zijn denken en gedrag. Zo beschreef Paulus het hierboven. Maar hij is bezorgd dat de gelovigen opgroeien in geloof.

“Totdat wij allen komen tot de eenheid van het geloof en van de kennis van de Zoon van God, tot de gerijpte mens, tot de maat van de volheid van de voleinding van de Christus, opdat wij niet langer zuigelingen zijn, heen en weer geslingerd door elke wind van leer als door golvende stormen…”
Ef 4:13-14

Onvolwassen mensen raken ook vaker van streek door allerlei leringen. Daarom schrijft Paulus dat we “niet langer minderjarigen zijn, die heen en weer geslingerd worden door elke wind van leer als door opwellende golven”. Menige verleiding tot denken komt heel slim. Alleen degenen die door oefening geconsolideerd zijn, behouden hun perspectief. Daarom moet de focus in gemeenteopbouw en in gesprekken met elkaar liggen op opbouw. Alles moet gericht zijn op het bevorderen van de groei van de buurman. Het is niet alleen natuurlijk om te groeien en volwassen te worden, maar het helpt ook om de uitdagingen van het dagelijks leven te overwinnen. Hiermee wordt bedoeld: de uitdagingen van denken en vertrouwen in het dagelijks leven. Het begint allemaal in de denkgeest (Rom 12:1-2). De oriëntatie in gemeenten en gemeenschappen, in onderwijs en verkondiging moet daarom gericht zijn op de groei van mensen:

“Maar als we waarachtig zijn, moeten we alles laten groeien in liefde, naar Hem die het hoofd is, Christus.”
Ef 4:15

Concreet betekent dit natuurlijk ook dat mensen onafhankelijkworden gemaakt vande pastor. Dit maakt het huidige systeem (van afhankelijkheden in “geestelijke roepingen”) niet bepaald gemakkelijk. Om in hun eigen levensonderhoud te kunnen voorzien, staan sommige pastors en gemeenschappen misschien niet te springen om afhankelijkheden op te lossen. Paulus’ zorg is echter om mensen kracht te geven, niet om ze in onrijpheid te houden.

In het volgende vers spreekt de apostel over de “groei van het lichaam”, waarmee hij de individuen binnen de kerk (het lichaam van Christus) aanspreekt. Of iemand waarachtig en in liefde is, kun je zien aan dit streven om mensen te laten groeien, weg van verslavingen en subculturen en naar Christus toe.

Het voorkomen van zelfredzaamheid en groei

In ongezonde situaties daarentegen worden mensen in afhankelijkheid gebracht of gehouden, bijvoorbeeld door leraren, doctrines, organisaties, kerken. Er zijn leraren die de levens en overtuigingen van andere mensen bepalen. Ze bepalen of iemand “goed” of “slecht” is, “heilig” of “zondig” en dergelijke. Deze situaties verhinderen een gezonde groei. Dit geldt vooral voor sektes, maar ik heb op veel andere plaatsen een soortgelijke vorm gezien.

Het is niet ongewoon voor radicale gemeenschappen om te geloven dat zij de “enige echte waarheid” bezitten. Misschien is het zelfs wel zo dat wie spreekt over het bezitten van “de waarheid” tot deze groep van groeiremmers behoort.

Echte liefde en echte waarheid leiden tot onafhankelijkheid. Altijd. Dit is de enige manier om groei te bevorderen. Het Evangelie biedt hiervoor de perfecte basis, want God heeft Zijn gerechtigheid al lang geleden gevestigd. Daarom kan er 100% genade zijn, als een uitdrukking van 100% liefde, waarmee men bevrijd kan leven.

Paulus schrijft dit vanuit een specifieke situatie:

“Christus heeft ons in vrijheid gesteld. Houd daarom voet bij stuk en laat u niet opnieuw binden door het juk van de slavernij.”
Gal 5:1

Wat opvalt aan dit vers is dat aan de ene kant vrijheid er al is, maar dat er aan de andere kant bewust vorm aan gegeven moet worden. Vrijheid is er niet “zomaar”. Daarom is het niet vanzelfsprekend dat je vrijheid ontwikkelt in je eigen leven. Er zijn dagelijkse beslissingen nodig om de vrijheid te willen leven.

Als mensen in slavernij vervallen, heeft dat niet alleen te maken met manipulatie van buitenaf. Het heeft ook te maken met de persoon die zich laat manipuleren. Kinderen zijn gemakkelijker te manipuleren, maar volwassenen zijn ook manipuleerbaar. Onvervulde dromen maken mensen manipuleerbaar. Dat is waar afhankelijkheid begint.

Het is de belofte van bevrijding, het goddelijke, veiligheid, het gevoel geliefd of begrepen te worden, die de zwakheden van mensen raken. Manipulatie is een substituut voor vervulling. Degenen die mensen manipuleren en misbruiken, pakken ze op met valse beloften. Het zijn echter de mensen zelf die er gevoelig voor zijn en projecties maken. Zo glijd je af in afhankelijkheid. Dat is een belangrijk inzicht.

Sommigen willen niet uit de afhankelijkheid komen. Men wil koste wat het kost in afhankelijkheid blijven, misschien omdat het te pijnlijk is om afscheid te nemen van projecties. Degenen die bewust afhankelijk blijven, hebben bepaalde voordelen in de afhankelijkheid – of angsten als men er afstand van doet. Daarom is het belangrijk om te zorgen voor alternatieve perspectieven (bijvoorbeeld voor Bijbelinterpretaties) en om nieuwe ruimtes van geloof te creëren. Mensen de vrijheid in leiden is zowel een theologische als een menselijke taak.

Mensen de vrijheid in leiden is zowel een theologische als een menselijke taak.

Werkelijke bevrijding en levensbevestigende groei naar volwassenheid kan alleen komen als je je eigen behoeften kent en begrijpt waar je projecties vandaan komen. Alleen dan kunnen er betere alternatieven worden gezocht.

Je geloof is alleen van jou

Mensen die afhankelijk zijn, worden altijd bewust gemaakt van hun afhankelijkheid in gemeenschappen die gekenmerkt worden door misbruik. Misschien hoor je regelmatig “je bent zwak”, “je bent zondig en corrupt” totdat je het zelf gelooft. Deze afhankelijkheid is niet gezond. Als je uit zo’n lastige situatie wilt komen, moet je beginnen verantwoordelijkheid voor jezelf te nemen. Hoe dat er precies uit moet zien, verschilt waarschijnlijk van persoon tot persoon. Maar hoe de situatie ook is, het gaat er altijd om dat je je realiseert dat je zelf iets kunt veranderen.

Paulus schrijft:

“Heb het geloof dat gij voor uzelf hebt in de ogen van God! Welgelukzalig is hij die zichzelf niet hoeft te oordelen in wat hij goedgekeurd acht.”
Rom 14:22

Dit is waar men kan beginnen: Iedereen kan alleen zijn eigen geloof voor God brengen. Hiermee kan men zeker uitdrukken dat men het geloof van de gemeenschap niet langer kan onderschrijven. Zo is overgeleverd van Luther, van zijn toespraak op de keizerlijke Diet in 1521, dat hij zei:

“Hier sta ik, ik kan er niets aan doen, God help me, amen.”
Luther, 1521 (overgeleverd)

Zo bracht hij de Reformatie op gang. Ook Luther moest deze processen doorlopen en accepteren dat hij geen ander pad kon kiezen dan zijn eigen pad. Luther realiseerde zich dat hij verantwoordelijk was voor God in plaats van voor mensen. In een gezonde geloofsgemeenschap worden mensen opgeleid om onafhankelijk te zijn in hun geloof en niet vastgehouden in onvolwassenheid. Paul beschreef het ooit als volgt:

“Niet dat wij heersen over jullie geloof, maar wij zijn medearbeiders in jullie vreugde, want jullie staan door geloof.”
2Cor 1,24

Ik wens je een kleine reformatie toe, als dat nodig is, want jouw geloof is van jou.