Het gebrek aan kennis

De profeet Hosea schreef ooit over Israël: “Mijn volk vergaat door gebrek aan kennis” (Hos 4:6). Het beschrijft een staat. De gevolgen waren verwoestend:

“Hoor het woord van de HEER, o zonen van Israël! Want de HEERE heeft een twist tegen de inwoners des lands; want er is geen trouw, noch barmhartigheid, noch kennis Gods in het land. Vloeken en liegen, moorden, stelen en overspel hebben zich verspreid, en bloeddaad volgt op bloeddaad. Daarom verdort het land, en iedereen die er woont verdort, samen met het gedierte van het veld en de vogels van de lucht; zelfs de vissen van de zee worden weggenomen. Maar niemand mag iemand terechtwijzen of berispen! Maar met u, o priester, zal ik de strijd aangaan, opdat gij op klaarlichte dag zult vallen. Ja, zelfs de profeet valt bij jou in de nacht. En ik zal je moeder laten omkomen. Mijn volk vergaat door gebrek aan kennis. Omdat gij de kennis verworpen hebt, verwerp Ik u, dat gij Mij niet meer dient als priester. Jullie zijn de wet van jullie God vergeten, dus vergeet ik ook jullie kinderen.”
Hos 4:1-6

Iedereen die dit gedeelte leest, realiseert zich snel dat cognitie niet een opeenstapeling van kennis betekent, maar een holistische herkenning die effect heeft in het leven. Het gebrek aan kennis leidde tot “vloeken en liegen, moorden, stelen en overspel” en er werden “daden van bloed” gepleegd. Met de juiste kennis zouden deze dingen gewoon niet gebeuren, of op zijn minst duidelijk beoordeeld worden. Dit gebeurt echter niet. Er was een gebrek aan besef en daarom een gebrek aan actie. Het hele land “verdort” en iedereen die erin woont “verdort”. Het hele land stort in – samen met de inwoners.

Hosea richt zich specifiek tot de priesters en profeten die, als geestelijke leiders van het volk zelf, eerst kennis hadden afgewezen. Bij hen begint het kwaad. De priesters hadden hun functie niet vervuld. Daarom lijdt de hele natie. Tegen de priesters zegt Hosea: “Omdat jullie kennis hebben verworpen, verwerp ik jullie, zodat jullie mij niet langer als priesters dienen. Jullie zijn de wet van jullie God vergeten, dus vergeet ik ook jullie kinderen”. De kennis die de priesters hadden moeten doorgeven, zijn ze vergeten. Het ging over de wet, respectievelijk over het woord van God, dat niet langer geldig was. Ze hadden de kern verlaten.

De erosie van het spirituele leven

Ik heb de indruk dat veel kerken en gemeenten er tegenwoordig net zo over denken. De verkondiging en de opbouw missen diepgang, het ontbreekt de gemeente aan kennis en de gevolgen zijn verwoestend. Kennis komt door het Woord van God. Een verwatering van de verkondiging leidt tot een gebrek aan kennis. Het spirituele leven wordt afgebroken door de complexiteit van onze wereld en de congregatie, als louter ontmoetingsplaats, drijft af naar een sociale doodlopende straat. Subculturen zijn het resultaat en institutionalisering gaat ten koste van intellectuele vitaliteit.

Waar spirituele diepgang wegvalt, wordt het gemis als vanzelfsprekend gevoeld. Dit uit zich in vervangende aanbiedingen, als alternatief voor echte spiritualiteit. Er zijn verschillende ongewenste ontwikkelingen die elkaar kunnen versterken:

• Een ontsnapping naar externe vormen, processen, enz.
• Een vlucht in dogmatische, rigide richtlijnen
• Een ontsnapping in activiteiten en evenementen
• Introductie van rituelen in plaats van echte ontmoeting
• Gebrek aan perspectief wordt charismatisch overdreven: “We moeten meer ruimte laten voor de Heilige Geest”.
• Een gebrek aan perspectief wordt ideologisch toegedekt: Het gevaarlijke spel met “recepten voor succes
• Gevoel (ziel) wordt verward met geest
• Gebrek aan discussie over deze ontwikkeling in de hele gemeenschap
• Dogmatische en niet-reflectieve meningen over belangrijke zaken
• Gebrek aan betrokkenheid bij Gods Woord
• Een vlucht in “de eigen geloofswereld”, zij het dogmatisch of in relationele diversiteit
• Spirituele verdieping wordt buiten de congregatie gezocht en beleefd

Deze ontwikkelingen kunnen in geen enkele gemeenschap worden voorkomen, maar ze kunnen altijd worden getransformeerd. Het zijn heel menselijke problemen. Deze dingen gebeuren en dat is geen vergissing of overtreding. De vraag is eerder hoe we met deze ontwikkelingen moeten omgaan. Dit is precies de taak van de gaven die Christus in de kerk heeft gelegd: apostelen en profeten leggen het fundament, terwijl herders, leraren en evangelisten daarop verder bouwen. Vergelijk Ef 2:20 en Ef 4:11.

Genezing en heroverweging

Hosea was niet de enige die klaagde over het gebrek aan kennis. Verschillende profeten hebben het op verschillende manieren genoemd. Deze verhalen zijn leerzaam. Jesaja schrijft over een vergelijkbare situatie:

“Maar zij kijken niet naar het werk van de Heer en zien het werk van zijn handen niet. Daarom zal mijn volk gevangen weggaan wegens gebrek aan kennis.”
Jesaja 5:13

Als vele dingen een plaats hebben, maar “het doen van de Heer” en“het werk van zijn handen” niet gezien worden, is dat een teken van verval en gebrek aan kennis. Wat hier nodig is, is een bekering, een vernieuwing van denken. Hosea spreekt als volgt over deze bekering:

“Kom en laat ons terugkeren tot de HEER! Want Hij heeft ons verscheurd, Hij zal ons ook genezen; Hij heeft ons geslagen, Hij zal ons ook verbinden.”
Hos 6,1

Omdat Hij geneest, kan ik berouw hebben. Ik kan betrokken raken bij de transformatie (Rom 12:1-2). Maar het zal het Woord van God moeten bevatten zodat er verdieping kan plaatsvinden, zodat kennis weer kan groeien. Paulus vraagt de gemeente in Colosse om te bidden dat “God een deur zou openen voor het woord om te spreken over het mysterie van Christus” (Kol 4:2-4).

Dit is – met een zeer algemene toepassing van dit woord – de voorwaarde voor kennis om weer te groeien in de gemeenschap en voor genezing van binnenuit. Cognitie is geen externe aangelegenheid. Cognitie komt niet zonder duidelijke richting. Daarom bidt Paulus specifiek dat gelovigen God mogen kennen (Ef 1:17). De kennis van God moet vooral in de gemeente bevorderd worden.

Maar dat is nog niet alles. Bij herstel moeten verkeerde conclusies of onvruchtbare paden worden blootgelegd. Wat een gezond geloof tegenspreekt en wat zich verheft tegen de kennis van God moet wijken. Bekering heeft te maken met ons denken. Dit zijn overwegingen die geleid hebben tot ongezonde “bolwerken tegen de kennis van God”. Het zijn geestelijke correcties die gemaakt moeten worden. Daarom houdt Paulus zich in Rom. 12:1-2 bezig met de vernieuwing van de geest. Elke gemeenschap kan steeds opnieuw op Christus gericht worden door deze transformatie en door deze bekering.

Met dit in gedachten schrijft Paulus aan de gemeente in Korinthe:

“Want hoewel wij in het vlees wandelen, voeren wij geen oorlog naar het vlees. Want de wapens van onze oorlogvoering zijn niet vleselijk, maar machtig voor God, om bolwerken af te breken, wanneer wij het verstand afbreken en elk hoog ding dat zich verheft tegen de kennis van God.”
2Cor 10,3-5

Degenen die dit missen worden star of ontsporen. Daarom is het de moeite waard om op te komen voor gemeenschapsvernieuwing.

De vernieuwing van de gemeenschap

Positieve ontwikkelingen hebben onder andere de volgende kenmerken:

• De Bijbel centraal (in plaats van ideologie, traditie of methoden)
• Christocentrische verkondiging
• Genade centraal
• In de prediking worden Bijbelverzen niet gebruikt om het idee van de prediking te legitimeren, maar wordt de Bijbel zelf gebruikt als basis voor de prediking.
• Een cultuur van actief leren (geen onderwijscultuur)
• Er is een open en constructieve discussie in de gemeenschap over ongewenste ontwikkelingen.
• Er is een open gesprekscultuur ten voordele van de gemeenschap
• Alle gaven van Efeziërs 4 worden uitgeoefend
• Er is geen scheiding tussen geestelijken en leken (men blijft op gelijke voet)
• Pluraliteit wordt beleefd en gepromoot
• Er zijn steeds minder taboe-onderwerpen
• Mensen zijn belangrijker dan structuren
• Spiritueel leven is belangrijker dan activisme
• Er wordt verduidelijkt wat spiritueel leven eigenlijk is.
• enz.

Geen octrooiremedies

Er zijn geen octrooiremedies voor verlenging. De bovenstaande percepties zijn zeker onvolledig en dus niet van toepassing op een bepaalde gemeenschap. Als er echter iets heeft geklonken, als er symptomen zijn herkend, dan kan op basis van de symptomen naar de oorzaken worden gevraagd. Als een gebrek aan kennis wordt erkend als de oorzaak, dan kan daar worden begonnen met vernieuwing.

Apostelen, profeten, herders, leraren en evangelisten werden aan de kerk gegeven. Ze zijn “voor de gelijkvormigheid van de heiligen aan het werk van de bediening, voor de opbouw van het lichaam van Christus, totdat wij allen komen tot de eenheid van het geloof en van de kennis van de Zoon van God, tot de maat van de volheid van de voltooiing van Christus” (in context: Ef 4:11-16).

De weg naar vernieuwing moet niet gaan over het bestrijden van symptomen, ook al herken je misschien wel symptomen. Het is de oorzaak van de symptomen die moet worden uitgeroeid. Een gebrek aan begrip van de Bijbel, een gebrek aan kennis van God zelf, van Zijn werk, is een tastbaar probleem.

Het bevorderen van geestelijk leven kan en moet daarom de Bijbel als middelpunt hebben, zonder dogmatisch verstrikt te raken. Het ongeremde en verkwikkende contact met Gods Woord mag gevierd worden. Hierdoor leren we Hem kennen. Op deze manier groeien we in kennis en daaruit kan een relatie ontstaan. Dit heeft niets te maken met een starre kijk op de Bijbel, maar met ruimdenkendheid, nieuwsgierigheid en de vreugde van het ontdekken.

Wat wil je hierna doen?