Kunstmatige intelligentiesystemen veranderen onze samenleving in hoog tempo. Een voorbeeld hiervan is de release van ChatGPT, een conversatierobot die vragen kan worden gesteld in een webbrowser en vervolgens kan worden beantwoord. De antwoorden worden verwerkt door de kunstmatige intelligentie achter het systeem. Tijdens dit proces ontstaan ook creatieve, nieuwe oplossingen. Werkt dat ook met theologische vragen?

Wat is ChatGPT?

ChatGPT is een webgebaseerde applicatie gebaseerd op een kunstmatig intelligentiesysteem genaamd GPT-3 van het bedrijf Open AI. Ze neemt vragen en opdrachten aan en probeert met de opdracht tot een resultaat te komen. Je schrijft deze vraag op en het resultaat is weer tekst. Vragen kunnen worden beantwoord of gedichten of instructies kunnen worden gemaakt. Maar kunstmatige intelligentie kan meer: het kan teksten schrijven, problemen uitwerken en oplossingen voorstellen. Dit zijn slechts enkele mogelijke toepassingen. Uit nieuwsgierigheid benaderde ik ChatGPT met een aantal theologische vragen en opdrachten.

Antwoorden zijn altijd benaderingen en niet noodzakelijk foutloos of absoluut te begrijpen. Een uitleg kan bijvoorbeeld opnieuw worden gegenereerd en een andere beschrijving wordt gegenereerd om de vraag op te lossen. Dit is erg interessant vanuit didactisch oogpunt. Antwoorden blijven echter ook afhankelijk van de vraag welke informatie op de achtergrond beschikbaar is. Het is een hulpmiddel om nieuwe dingen te genereren uit genetwerkte kennis. Dit is absoluut een creatief werk dat ook oplossingen vanuit verschillende perspectieven kan presenteren.

Hieronder staan enkele van de verschillende reacties die ik kreeg. Het is geen oordeel over de antwoorden en het gaat niet over goed of fout. Mijn doel is om te laten zien wat er gebeurt met onze samenleving – en mogelijk ook met de manier waarop we informatie zoeken over de Bijbel of over theologische vragen. Tot nu toe vertrouwden mensen erop dat een goede bibliotheek van onschatbare waarde is en raakten ze eraan gewend om heel efficiënt te werken met online Bijbels en Bijbelsoftware, maar nu gaan ze nog een stapje verder. Er worden nu verbindingen onthuld die spontaan worden geschreven door een machine (de kunstmatige intelligentie). We zullen leren daarmee om te gaan.

We staan hier aan het begin van een ingrijpende ontwikkeling.

Wanneer is de Bijbel ontstaan?

Antwoord gegenereerd door ChatGPT. Geen commentaar.


Antwoord 1

De Bijbel is over een lange periode van meerdere eeuwen geschreven. De oudste delen van de Bijbel, de vijf boeken van Mozes (ook bekend als de Torah), werden waarschijnlijk in de 13e of 12e eeuw voor Christus geschreven. Andere delen van de Hebreeuwse Bijbel, zoals de Profeten en Geschriften, werden geschreven in de loop van het 1. en 2e eeuw voor Christus.

Het Nieuwe Testament werd geschreven in de eerste decennia na de geboorte van Jezus Christus. De oudste brieven van het Nieuwe Testament, de Paulinische brieven, werden geschreven in de jaren 50 na Christus. Andere boeken van het Nieuwe Testament, zoals de Evangeliën en de Apocalyps, werden in de decennia daarna geschreven.

Het is belangrijk om op te merken dat de Bijbel niet door één persoon of groep is geschreven, maar door veel verschillende auteurs die in verschillende tijden en contexten leefden. De Bijbel is ook niet ontstaan als één enkel boek, maar als een verzameling boeken die door de eeuwen heen bij elkaar zijn gebracht.


Antwoord 2

De Bijbel is geschreven over een lange periode van ongeveer 1500 jaar, van de vroege geschiedenis van Israël in de 12e eeuw voor Christus tot de Romeinse periode in de 1e eeuw na Christus. De oudste delen van de Bijbel zijn de boeken van het Oude Testament, waarvan de meeste zijn geschreven in de 12e eeuw voor Christus, terwijl de boeken van het Nieuwe Testament zijn geschreven in de 1e eeuw na Christus.

Het Oude Testament bevat de geschriften van het jodendom, zoals de Pentateuch (de eerste vijf boeken van Mozes), de geschiedenisboeken, de wijsheidsliteratuur en de profeten. Deze geschriften zijn over een periode van ongeveer een millennium geschreven en bevatten zowel mondelinge overleveringen als schriftelijke verslagen.

Het Nieuwe Testament bevat de geschriften van het vroege Christendom en werd geschreven over een periode van ongeveer 50 jaar. Het bevat de vier evangeliën, de Handelingen van de Apostelen, de brieven van Paulus en andere brieven en openbaringen. Deze geschriften zijn voornamelijk in het Grieks geschreven.

Het is belangrijk om op te merken dat de Bijbel niet door één persoon of groep mensen is geschreven, maar door vele auteurs over een lange periode. Het is ook belangrijk om op te merken dat de Bijbel zowel mondelinge overleveringen als geschreven verslagen bevat die door verschillende auteurs en op verschillende tijden zijn samengebracht.


Schrijf een korte preek over Genesis 1:1

Schrijf deze preken in een bepaalde traditie, die in elk geval wordt genoemd

De antwoorden komen allemaal rechtstreeks van ChatGPT en worden hier als voorbeeld zonder commentaar weergegeven. Wat hier verbazingwekkend is, is niet alleen dat informatie wordt verwerkt, maar het wordt ook verwerkt in de zin van een preek. De bovenstaande functies zijn ook geïntegreerd. Elk antwoord duurde misschien 1-2 minuten, wat ook afhangt van de systeembelasting.


“in de lutherse traditie”

Beste gemeente,

Vandaag wil ik het met jullie hebben over het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

Dit vers is van groot belang voor het Lutherse begrip van God en onze relatie met Hem. Het herinnert ons eraan dat God de schepper van alles is en dat alles wat we zien en ervaren door hem is gemaakt.

Maar dit vers is niet alleen een uitspraak over de schepping, maar ook een uitspraak over de aard van God. Hij laat ons zien dat God almachtig en alwetend is en dat er niets gebeurt zonder zijn leiding en wijsheid.

Dit vers herinnert ons er ook aan dat we als Gods schepselen afhankelijk van Hem zijn en dat we zonder Hem niets zijn. Het herinnert ons eraan dat we altijd moeten vertrouwen op Gods genade en barmhartigheid en dat we niet moeten vertrouwen op onze eigen kracht of verdiensten.

Met dit in gedachten herinnert Genesis 1:1 ons eraan dat we ons altijd tot God’s Woord en de waarheid daarvan moeten wenden om ons op het pad te zetten dat Hij voor ons heeft uitgestippeld. Amen.


“in de calvinistische traditie”

Beste gemeente,

Vandaag wil ik het met jullie hebben over het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

Dit vers is van groot belang voor het calvinistische begrip van God en onze relatie met Hem. Het herinnert ons eraan dat God de schepper van alles is en dat alles wat we zien en ervaren door hem is gemaakt.

Maar dit vers is niet alleen een uitspraak over de schepping, maar ook een uitspraak over de aard van God. Hij laat ons zien dat God absoluut soeverein is en dat alles wat er gebeurt deel uitmaakt van zijn goddelijke plan.

Dit vers herinnert ons er ook aan dat we als Gods schepselen afhankelijk van Hem zijn en dat we zonder Hem niets zijn. Het herinnert ons eraan dat we altijd moeten vertrouwen op Gods genade en barmhartigheid en dat we niet moeten vertrouwen op onze eigen kracht of verdiensten.

In die zin herinnert Genesis 1:1 ons eraan dat we Gods Woord en Zijn wil altijd in gedachten moeten houden om het pad te volgen dat Hij voor ons heeft uitgestippeld. Amen.


“in de traditie van de vrije kerk”

Beste vrienden,

Vandaag wil ik het met jullie hebben over het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

In dit eerste vers wordt ons de betekenis van Gods scheppende kracht en almacht duidelijk. We beseffen dat alles wat bestaat door God is geschapen en dat Hij alles onder controle heeft. Het herinnert ons eraan dat we als Gods schepselen van Hem afhankelijk zijn en dat Hij ons alles kan geven wat we nodig hebben.

Maar dit vers herinnert ons ook aan ons eigen bestaan als kinderen van God. Wij maken deel uit van zijn schepping en hij heeft ons met een specifieke taak en doel geschapen. Het herinnert ons eraan dat we ons altijd tot God moeten wenden om onze plaats in zijn schepping en ons doel te kennen.

In die zin moeten we altijd de tijd nemen om Gods Woord te lezen en ons te laten inspireren door Zijn schepping. Laten we niet vergeten dat God ons heeft geschapen en dat Hij onze Schepper, Vader en Heerser is. Amen.


“In de oosters-orthodoxe traditie”.

Beste gelovigen,

Vandaag wil ik het met jullie hebben over het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

In de Oosters-orthodoxe traditie beschouwen we dit vers als het begin van het scheppingsverhaal waarin God de wereld schiep. Het is een vers dat ons herinnert aan de almacht en liefde van God, die de wereld heeft geschapen en de wereld in stand houdt.

Het is ook een vers dat ons herinnert aan onze eigen relatie met God. Als Gods schepselen maken we deel uit van Zijn schepping en zijn we geroepen om ons bewust te zijn van onze rol als Gods kinderen en om in Zijn schepping te passen.

In die zin moeten we altijd de tijd nemen om Gods Woord te lezen en ons te laten inspireren door Zijn schepping. Laten we niet vergeten dat God ons heeft geschapen en dat Hij onze Schepper, Vader en Heerser is. Amen.


Schrijf een korte preek over Genesis 1:1 in theologische taal.

Beste gemeente,

Vandaag wil ik met jullie nadenken over het eerste vers van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

Dit vers vormt de basis van het scheppingsverhaal en benadrukt het feit dat God de schepper van het universum is. Dit idee van schepping door God komt voor in veel religieuze tradities en verwijst naar het idee dat God de wereld uit het niets schiep.

In theologische taal zou je kunnen zeggen dat dit vers de doctrine van creatio ex nihilo (schepping uit het niets) presenteert. Het benadrukt de absolute transcendentie van God en zijn almacht ten opzichte van het schepsel.

Het laat ons ook zien dat de wereld niet door toeval of evolutie is ontstaan, maar door de wil en de kracht van God. Deze gedachte moedigt ons aan om naar onszelf te kijken als Gods schepselen en na te denken over onze relatie met Hem.

Laten we ons de woorden van de Schepper herinneren, “In den beginne schiep God de hemelen en de aarde” en bidden dat we er altijd naar zullen streven om onze plaats in Zijn schepping te vervullen en in Zijn genade te leven. Amen.


Schrijf een korte preek over Genesis 1:1, rekening houdend met de ideeën van Karl Barth.

Beste gemeente,

Vandaag wil ik het met jullie hebben over het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

In de theologie van Karl Barth wordt dit vers gezien als een uitdrukking van Gods vrijheid in de schepping. Het is een uitdrukking van het feit dat God de wereld uit het niets heeft geschapen en dat hij haar vormt naar zijn wil.

Het is ook een uitdrukking van het feit dat God de wereld niet als iets onafhankelijks van Zichzelf beschouwt, maar dat Hij er in nauwe relatie mee staat en haar voortdurend in stand houdt. Deze relatie wordt Gods “aanwezigheid” genoemd, die zichtbaar wordt door de scheppingsdaden.

In deze zin benadrukt Barth het idee dat de schepping niet gezien moet worden als iets dat afgesloten is, maar als een voortdurende handeling van God die de wereld in stand houdt en vormt. Het is een daad van Gods genade en liefde waardoor we als schepselen mogen bestaan.

Laten we dus onthouden dat God onze Schepper is en dat we ons leven en onze wereld aan Hem mogen toevertrouwen. Amen.


Schrijf een korte preek over Genesis 1:1, rekening houdend met de ideeën van Søren Kierkegaard.

Beste gemeente,

Vandaag wil ik het met jullie hebben over het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1. Dit vers luidt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”

Søren Kierkegaard, een Deens filosoof en theoloog, benadrukte het belang van het individu en zijn relatie met God. Als we naar dit vers kijken, herinneren we ons dat God de Schepper is en dat wij, als Gods schepselen, deel uitmaken van Zijn schepping.

Maar het gaat niet alleen over God die de wereld heeft geschapen, maar ook over hoe wij ons tot God verhouden. Zoals Kierkegaard al aangaf, gaat het om de individuele relatie met God die ieder van ons heeft. Het gaat erom dat we ons ervan bewust zijn dat we Gods schepselen zijn en dat we in Zijn schepping passen.

In die zin moeten we altijd de tijd nemen om Gods Woord te lezen en ons te laten inspireren door Zijn schepping. Laten we niet vergeten dat God ons heeft geschapen en dat Hij onze Schepper, Vader en Heerser is. Amen.


Verschillende interpretaties

Schrijf een korte interpretatie van Genesis 1:1 in de Joodse traditie.

In de Joodse traditie wordt Genesis 1:1 beschouwd als een van de centrale teksten van de Tenach (Hebreeuwse Bijbel). Het vers “In den beginne schiep God de hemelen en de aarde” wordt gezien als een uitdrukking van Gods scheppende kracht en almacht. Het is ook een uitdrukking van de uniciteit van God, want er is geen andere scheppende kracht buiten Hem.

In de Joodse interpretatie wordt speciale aandacht besteed aan de Hebreeuwse woorden “Bere’shit” (in het begin) en “Elohim” (God). “Bere’shit” wordt vaak begrepen als een uitdrukking van absolute originaliteit en prioriteit, terwijl “Elohim” wordt gezien als een uitdrukking van de volledige macht en heerschappij van God.

Met betrekking tot de schepping zelf benadrukt de Joodse traditie het concept van “tsimtsoem” of terughoudendheid, waarbij God een deel van zichzelf inhoudt om ruimte te maken voor de schepping. Het benadrukt ook het idee dat de schepping niet af is en dat het ons doel is om haar te voltooien en te perfectioneren.

In het algemeen ziet de Joodse traditie Genesis 1:1 als een fundamentele verklaring over de aard en essentie van God en zijn relatie met de schepping en ons als zijn schepselen. Het roept ons op om ons bewust te zijn van onze rol als deel van Gods schepping en onze verantwoordelijkheid om die te voltooien en te perfectioneren.


Schrijf een korte interpretatie van Genesis 1:1, rekening houdend met de Hebreeuwse woorden.

Antwoord 1

Genesis 1:1 in de Hebreeuwse Bijbel luidt: “בְּרֵאשִׁית בָּרָא אֱלֹהִים אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ” en kan vertaald worden als “In den beginne schiep God de hemelen en de aarde.”

Het Hebreeuwse woord “בְּרֵאשִׁית” (b’reshit) betekent “in het begin” of “in de eerste plaats”. Het kan ook geïnterpreteerd worden als “eerste schepping” of “oorsprong”. Het woord “בָּרָא” (bara) betekent “geschapen” of “door God geschapen”. “אֱלֹהִים” (Elohim) is het Hebreeuwse woord voor “God” en “אֵת” (et) is een bepaald lidwoord dat “de” of “dat” betekent. “הַשָּׁמַיִם” (ha-shamayim) betekent “hemel” of “hemellichaam” en “הָאָרֶץ” (ha-aretz) betekent “aarde” of “grond”.

Dit vers beschrijft Gods schepping van de wereld en benadrukt Gods autoriteit en almacht als Schepper. Het laat ook de orde en hiërarchie van de schepping zien, met God aan de top en de schepping onder zijn heerschappij. In de Joodse traditie wordt dit vers vaak gezien als het beginpunt van het scheppingsverhaal en als bewijs voor het bestaan en de almacht van God.

Antwoord 2

“In den beginne schiep God de hemelen en de aarde” – dit vers uit het eerste hoofdstuk van het eerste boek van de Bijbel, Genesis 1:1, is van grote betekenis in de Joodse traditie. Als je de Hebreeuwse woorden beter bekijkt, krijg je een dieper begrip van de inhoud.

Het woord “begin” (בְּרֵאשִׁ֖ית) is hier vertaald als “begin”, maar kan ook begrepen worden als “begin, oorsprong”. Het benadrukt het feit dat alles wat bestaat door God is geschapen en naar Hem teruggaat.

Het woord “geschapen” (בָּרָ֣א) is een sterk en dynamisch woord dat de kracht en de actie van de schepping benadrukt. Het laat zien dat de schepping niet zomaar gebeurde, maar dat God actief en doelgericht handelde om de wereld te scheppen.

Het woord “hemel” (אֱלֹהִ֑ים) en “aarde” (אָֽרֶץ) zijn de eerste twee woorden die in het scheppingsverhaal genoemd worden en laten de veelomvattende en allesomvattende aard van Gods schepping zien.

Over het geheel genomen benadrukt dit vers de macht en de daden van God als Schepper en het feit dat alles wat bestaat door Hem geschapen is. Het herinnert ons aan onze afhankelijkheid van God en onze rol als zijn schepselen in zijn schepping.


Schrijf een korte interpretatie van Jesaja 45:7, rekening houdend met de Hebreeuwse woorden.

Jesaja 45:7 luidt in het oorspronkelijke Hebreeuws: “אָנֹכִ֗י יְהוָ֥ה וְאֵ֛ין ע֖וֹד מַעֲזֶ֣יךָ אֲנִ֑י יָצַ֥רְתִּ֖י הַשָּׁמַ֥יִם וְאֶֽת-הָאָֽרֶץ” en kan ruwweg vertaald worden met “Ik ben de HEER en er is geen andere God dan ik. Ik heb hemel en aarde geschapen” kan vertaald worden.

In dit vers verwijst de profeet Jesaja naar God als de schepper van hemel en aarde en zegt hij dat hij de enige ware God is en dat er naast hem geen andere goden zijn. De uitdrukking “מַעֲזֶ֣יךָ” (ma’azekha) kan ook vertaald worden als “jullie steun” of “jullie helper”, wat aangeeft dat God een onmisbare steun is voor Zijn volk, de Israëlieten.

Dit vers is ook van groot belang voor de Joodse theologie, omdat het het idee van monotheïsme onderstreept, dat het fundament is van het Joodse geloof. Het is ook belangrijk voor christenen als een belijdenis van God als Schepper en Heerser, en Zijn uniciteit in relatie tot de schepping en de controle over het universum.

In ons dagelijks leven moeten we altijd onthouden dat God de Schepper en Heerser van het universum is en dat er geen andere macht of kracht naast Hem bestaat. We moeten ernaar streven om Gods wil in ons leven te volgen en te passen in onze rol als Gods schepselen.


Dit is nog maar het begin

Deze paar voorbeelden laten al zien dat het een hulpmiddel is. Alle teksten werden teruggestuurd als een antwoord direct van ChatGPT op basis van een vraag of taak. Zo kun je antwoorden opnieuw laten genereren en een andere variant terugkrijgen. Ik heb bewust niet alleen om informatie gevraagd, maar ook verschillende korte preken laten schrijven. Dit laat zien in welke richting de ontwikkeling gaat: Er worden al grotere, samenhangende teksten geschreven.

Vandaag de dag kunnen deze teksten zelden op deze manier worden gebruikt, hoewel de resultaten al verbluffend zijn. Je kunt dergelijke antwoorden echter krijgen als een suggestie. Dit is vooral handig als je aan een nieuw onderwerp werkt of geen nieuwe gedachten meer kunt vinden voor een bekend onderwerp – ChatGPT vindt ze zeker.

Het leek me verbazingwekkend dat er ook functies of verwijzingen naar de basistekst konden worden opgenomen. Hoe beter de vragen, hoe nauwkeuriger de antwoorden. Hoe langer deze systemen leren, hoe beter de antwoorden worden. Kunstmatige intelligentie kan leren.

Er zijn al andere systemen, gebaseerd op ChatGPT of op andere technologieën. Copy.ai is bijvoorbeeld gebaseerd op ChatGPT en heeft taalvarianten waarin teksten geschreven kunnen worden (bijvoorbeeld: alledaags, formeel). Industrialisatie en automatisering waren aardverschuivingen in onze samenleving. Op dit moment zitten we al midden in een nieuwe omwenteling die onze samenleving ingrijpend zal veranderen, tot in onze gemeenschappen en onze eigen ideeën aan toe.

Verdieping

Deze ontwikkeling roept een aantal vragen op.

  • Hoe zou jij het vinden als jouw pastor preken op deze manier schreef? Is dit beter dan dat hij gewoon een hoofdstuk uit een boek kopieert (zoals ik vaak heb meegemaakt)?
    Lees:“Als kunstmatige intelligentie de zondagspreek schrijft“.
    Lees:“Pastor chatbot op de kansel“.
  • Welke hulpmiddelen gebruik je tegenwoordig om de Bijbel te onderzoeken? Gebruik je technische hulpmiddelen?
  • Vind je het geruststellend of verontrustend als dezelfde vraag op verschillende manieren wordt beantwoord? Wat doet dat met je?
  • Kunstmatige intelligentie “creëert” werken. Van wie zijn deze?
  • Moet theologie ethisch zijn? Moet kunstmatige intelligentie ethisch zijn? Hoe bereik je dit?
    Lees:“Het is maar technologie, toch?
  • Als er een digitale kerk met een digitale pastor zou zijn, zou je die dan aankunnen? Dit is geen fictie, maar een duidelijke richting.
    Lees:“Digitale pastoraal: Kerk en Kunstmatige Intelligentie“.